Page 210 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

210
Kıt’a
Terciibenterciibent
T Kıt’a
• Bentlerden oluşan ve bent sayısının 5 - 10 arasında • Divan edebiyatında belli bir uyak düzeniyle yazılmış
değiştiği; felek, Allah’ın kudreti, kâinatın sonsuzluğu, olan, dizeleri arasında ölçü ve anlam birliği bulunan,
hayatın zorlukları, dünyadan şikâyet gibi soyut konu- herhangi bir düşünce ya da duyguyu beyitlerle anlatan
ların işlendiği nazım şeklidir. nazım biçimidir.
• Bentlerin kafiye düzeni gazeldeki gibidir. • Genel olarak iki beyitten oluşur. Ancak beyit sayısının
• Terciibentte bentlerin sonunda bulunan vasıta bey- daha fazla olduğu kıt'alar da vardır.

ti değişmez, tekrar eder. Dolayısıyla terciibentlerde
bentler arasında konu bütünlüğü vardır. • Uyak düzeni xa, xa ... şeklindedir.
• Bu nazım şeklinde bentler 5 ile 10 beyitten oluşur. • Matla ve makta beyitleri yoktur.
Ziya Paşa bu türün en önemli ismidir.
EDİTÖR YAYINLARI

ÇÖZÜMLÜ SORULAR
ÇÖZÜMLÜ SORULAR
1. • Sadece dört dizelik bir bentle kurulan nazım bi- 3.
çimidir. Bir gazelin her dizesine kısa bir dize ekleyerek
oluşturulan şiir biçimidir. Her dizeden sonra şii-
• Edebiyatımıza İran edebiyatından geçmiştir. rin kalıbına uygun bir kısa dize eklenir. Eklenen

• En büyük ustası Ömer Hayyam’dır. bu kısa dizeye “ziyade” adı verilir. Ziyadeler di-
zeden sayılmadığı için iki uzun iki kısa dizeden
• Az sözle çok şey ifade etme amaçlanır.
oluşan dört dize bir beyit sayılır. Böylelikle kısa
Yukarıda verilen özellikler aşağıdaki nazım şekil- dizeler okunsa da okunmasa da beyitin anlamı
lerinden hangisiyle ilgilidir? bir bütün oluşturur.

A) Mesnevi B) Rubai C) Şarkı
Bu parçada özellikleri verilen divan şiiri nazım
D) Tahmis E) Murabba
şekli aşağıdakilerden hangisidir?
Çözüm: Edebiyatımıza İran edebiyatından geçen, tek A) Gazel B) Kıt’a C) Kaside
dörtlükten oluşan, az sözle çok şey ifade etmenin amaç-
landığı nazım şekli rubaidir. Rubailerde daha çok felsefi D) Mesnevi E) Müstezat
ve düşünsel konular ele alınır. Bu türün en önemli ismi Çözüm: Gazelin mısralarına kısa mısralar eklenerek
Ömer Hayyam'dır. oluşturulan nazım şekline müstezat denir.

2. Divan edebiyatında şiirlerin başlıkları yoktur; her şiir, 4. Esrârını dil zaman zaman söyler imiş
kuralları belli bir nazım şekliyle kaleme alınır. Ancak Hengâme-i gamda dâstan söyler imiş
bu nazım şekillerinin büyük bir bölümü İran ve Arap
edebiyatı kaynaklıdır. Ancak divan şiirine Türklerin Aşk ehli olup da mihnet-i hicrâne
kazandırdığı ---- ve ---- gibi nazım şekilleri de vardır. Ben sabr iderin diyen yalan söyler imiş
Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden Bu dizelerin nazım şekli aşağıdakilerden hangi-
hangileri getirilmelidir? sidir?
A) tuyuğ – şarkı B) kıta – kaside A) Rubai B) Kaside C) Gazel
C) semai – gazel D) rubai – terkibibent D) Kıt’a E) Şarkı
E) müstezat – murabba
Çözüm: Verilen dörtlük aaxa şeklinde kafiyelendiği ve de-
Çözüm: Divan şiirine Türklerin kazandırdığı nazım şekil- rin bir anlam içerdiği için bu dörtlüğün nazım şeklinin rubai
leri tuyuğ ve şarkıdır. olduğu söylenebilir.