Page 417 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

EŞEY
EŞEYİN BELİRLENMESİ VE EŞEYE BAĞLI KALITIM İN BELİRLENMESİ VE EŞEYE BAĞLI KALITIM 2. ÜNITE 417
• Ayrı eşeyli canlılarda cinsiyet, bazı faktörler tarafından belirlenir.
• Çevre koşullarının eşey belirlenmesinde etkili olmasına fenotipik eşey belirlenmesi denir.
• Çevresel faktörlerden besin miktarı, pH, sıcaklık, vücut büyüklüğü gibi özellikler cinsiyeti belirler.
• Eşey kromozomlarının üzerinde eşeye ait özellikler ile bazı vücut özelliklerine ait genler bulunur.
• X ve Y kromozonlarının boyları birbirinden farklı olup, Y kromozomunun boyu daha kısadır.

Hemofili
3 Kısmi renk 2 Kulak kıllılığı
körlüğü Balık pulluluk
• EDİTÖR YAYINLARI
Yapışık parmaklılık

Tam renk 1 X ve Y’nin homolog bölgesi
körlüğü
1 1
2 Y kromozomunun homolog olmayan bölgesi
3 X kromozomunun homolog olmayan bölgesi

X Kromozomu Y Kromozomu

X Ve Y'nin Homolog Bölgesi: Bu bölgede taşınan her özellik anne ve babadan gelen iki alelle belirlenir. Hem dişi
hem de erkek bireylerde görülen özellikler yer alır.
Y Kromozomun Homolog Olmayan Bölgesi: Bu bölgede taşınan özellikler babadan gelen tek alelle belirlenir. Sa-
dece erkek çocuklarda görülür.
X Kromozomunun Homolog Olmayan Bölgesi: Bu bölgede taşınan genler hem erkek hem de dişi bireylerde görü-
lür. Dişilerde XX iki alelle, erkeklerde XY tek alelle taşınır.

A. X KROMOZOMUNA BAĞLI KALITIM
• Kız çocukları X kromozomu ile aktarılan genleri hem anne hem de babadan alırlar.
• Erkekler ise sadece annelerinden alır.
• X kromozomuna bağlı çekinik karakterler erkeklerde kız çocuklara göre daha sık ortaya çıkmaktadır.

• Kız çocuklarda çekinik özelliğin ortaya çıkması için hem anne hem de babadan gelmesi gerekirken erkek çocuk-
larında anneden gelmesi yeterlidir.
Kısmi renk körlüğü, hemofili X kromozomuna bağlı kalıtıma örnektir.
• X kromozomuna bağlı baskın alellerin kalıtımı;

› Baskın alellerin oluşturduğu özellikler XX kromozomlarında bulunduğundan daha yaygın görülür.
› Duchenne kas distrofisi, bozuk dentin hastalığı örnek verilebilir.

B. Y KROMOZOMUNA BAĞLI KALITIM
• Erkek çocuklarda bulunur. Babadan oğula aktarılır.
• Y kromozomunun X ile homolog olmayan bölümünde bulunan genler ile kalıtılır.

• Kulak kıllılığı, balık pulluluk ve yapışık parmaklılık karakterleri en çok bilinen karakterlerdir.
• Akraba evlilikleri resesif genlerle kalıtım gösteren hastalıkların ortaya çıkma ihtimalini arttırmaktadır.

̛ Örnek: Balık pulluluğu, kulak kıllılığı, yapışık parmaklılık