Page 435 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARININ SEBEPLER
GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARININ SEBEPLERİ VE OLASI SONUÇLARIİ VE OLASI SONUÇLARI 3. ÜNITE 435
• Ekosistemin yapısını bozan kimyasalların ve kirletici- 3) TOPRAK KIRLILIĞI
lerin artması ile ekolojik dengenin bozulmasına çevre Tarım ilaçları, erozyon ve sanayi atıkları gibi etkenlerle
kirliliği denir.
toprağın zararlı ve atık maddelerle özelliğinin bozulması-
̛ Örnek: Bitki ve hayvan ölüleri, bu canlıların boşal- na toprak kirliliği denir.
tım atıkları vb. birincil çevre kirliliği sebep olur. • Toprak kirliliği sinir sistemi, sindirim sistemi, karaci-
• Ekosistemde uzun süre bozulmadan kalan ağır me- ğer, böbrek rahatsızlıkları ve kansere neden olur.
taller, böcek öldürücü ilaçlar (pestisitler) ve bazı kim- 4) RADYOAKTIF KIRLILIK
yasal maddelerin oluşturduğu kirlenmeye ikincil çevre
kirliliği ya da kalıcı kirlilik denir. Radyoaktif maddeler ekosistemde birikerek canlı yapı-
sında çevresinde belirli değerlerin üzerine çıkmasına
Biyolojik radyoaktif kirlilik denir.
• EDİTÖR YAYINLARI
çeşitliliğin azalması Hava kirliliği
11 • Radyasyonlar canlıda DNA’ya etki ederek genetik ya-
Orman yangınları 1 Su kirliliği
10 2 pıyı bozup, kalıtsal hastalıklara yol açabilir.
• Ayrıca radyasyonlar üreme ana hücreleri ya da üreme
Doğal hayat 9 3 Toprak
alanlarının tahribi GÜNCEL kirliliği hücrelerinde tahribat oluşturarak bu tahribatların son-
ÇEVRE
SORUNLARI raki nesillere aktarılmasına sebep olabilir.
Erozyon 8 4 Radyoaktif • Radyasyonlar kanserojen etkisi yapabilir.
kirlilik
7 5 • Alzheimer, parkinson, MS gibi sinir sistemi hastalıkla-
7
Küresel 6 Ses kirliliği
iklim değişikliği Asit yağmurları rının görülme riskini arttırır.
5) SES KIRLILIĞI
1) HAVA KIRLILIĞI Çevremizde belirli bir ses şiddetinin üzerindeki istenme-
• Havada bulunan % 78 azot, % 21 oksijen, %0,3 ora- yen ve gürültü olarak nitelendirilen seslere ses kirliliği

nında karbondioksit ve az miktarda diğer gazların do- denir.
ğal yapısını değiştiren her türlü madde kirleticidir. • Ses kirliliği stres, uyku düzeni bozukluğu ve dikkat da-
• Hava kirliliği birçok hastalığın etkeni olmakla birlikte ğınıklığına neden olur.
en fazla solunum yolu hastalıkları olan nezle, astım,
sinüzit, akciğer kanseri gibi hastalıklara sebep olmak- 6) ASIT YAĞMURLARI
tadır. Atmosferdeki CO , SO ve NO gibi kirleticiler su buha-
2
2
2
rıyla reaksiyonunda asitli bileşikleri oluşturur. Yağış ola-
2) SU KIRLILIĞI rak yeryüzüne düşmesine asit yağmurları denir.
• Bazı evsel ve endüstriyel atıkların arıtılmadan sulara • Normal koşullar altında oluşan yağmurların pH değeri
karışması, tarımda kullanılan ilaçların sulara karışma- 5,6’dır. Bunun altında bir değere sahip olan yağış asit
yağmuru olarak adlandırılır.
sı sonucu sularda kirlenme meydana gelir.
Evsel atıklar, tarımsal gübre ve endüstriyel atıklardan • Asit yağmurları tarım bitkilerini, karada ve sudaki can-
lılar, ormanları tahrip ederek insanlara zarar verir.
sulara bol miktarda azot ve fosfor bileşikleri geçebi-
lir. Bu bileşiklerde özellikle azotun bulunması sularda • Hava kirliliğine sebep olan asit yağmurları astım gibi
gübreleme etkisi yapar. solunum sistemi rahatsızlıklarına neden olur.
• Bu durumda bitki ve bazı alg türlerinin üremesi hız- 7) KÜRESEL IKLIM DEĞIŞIKLIĞI
lanır. Kirlenmeden dolayı ortamda aşırı alg üremesi • Atmosfer, yeryüzünün belirli bir sıcaklık aralığında ol-
meydana gelir. Bu duruma ötrofikasyon denir. Ötrofi- masını sağlar.
kasyon sonucu; • Güneş'ten gelen ışınların bir kısmı yeryüzünü ısıtırken

› Sularda ışık geçirgenliği azalır. bir kısmı ise atmosfere yansır.
› Sedimantasyon (çökelme, tortu oluşumu) artar. • Güneş enerjisinin atmosferdeki sera gazlarının etki-
siyle tutulmasına sera etkisi denir.
› Sular yeşil ve bulanık bir hal alır.
• Sera etkisi sayesinde yeryüzü ısınır ve canlı yaşamı
› Kıyılar başta olmak üzere yosunlar birikir.
için gerekli sıcaklık sağlanmış olur.