Page 513 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

TOPKAPI SARA
TOPKAPI SARAYI VE DIVÂN-I HÜMÂYUN - 2YI VE DIVÂN-I HÜMÂYUN - 2 6. ÜNITE 513
DIVÂN-I HÜMÂYUN Vezir-i âzam (Sadrazam): Padişahın mutlak vekili idi.
• Orhan Bey zamanında oluşturuldu. • Bundan dolayı padişahın mührünü de taşırdı.

• I. Murat Dönemi’nde tam olarak teşkilatlanmış ve dev- • Her türlü hükûmet işlemlerini padişah adına onaylaya-
let işlerinin görüşülüp karara bağlandığı yer olmuştur. rak resmileştirirdi.
• Klasik şeklini aldığı Fatih Dönemi’nden bu zamana • Fatih Dönemi’nden itibaren Divân toplantılarına baş-
kadar divana padişahlar başkanlık yaparken Fatih Ka- kanlık eden vezir-i âzam, mülki ve askerî büyük ma-
nunnamesi ile bu durum değişti ve divanın başkanlığı kamlara atamalarda bulunurdu.
veziriazamlara bırakıldı. • Padişah sefere atılmadığı takdirde “Serdar-ı Ekrem”
• Topkapı Sarayı’nda Kubbealtı denilen yerde yapılan unvanıyla ordunun başında sefere çıkardı.
EDİTÖR YAYINLARI
divan toplantıları ilk zamanlarda her gün yapılırdı. • Ayrıca başkentteki düzen ve yönetimden de sorum-
• Fatih’ten itibaren haftada dörde, XVII. yüzyılda ise iki- luydu�

ye XVIII. yüzyılda da bire indirildi.
Vezirler: Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarında padişa-
• Fatih’ten itibaren padişah divan toplantılarını Kasr-ı hın yardımcısı konumunda olan bir vezir bulunmaktaydı.
adl denilen yerden izlerdi.
• Toplantıdan sonra veziriazam ve diğer divan üyeleri, • Ancak I. Murat Dönemi’nden itibaren ülke sınırları ve
sorunlarının artmasına bağlı olarak vezir sayısı da
arz odasına giderek padişaha ayrı ayrı bilgi verirlerdi.
artmış ve bu nedenle birinci vezire vezir-i âzam de-
• Divanda alınan kararlar padişahın onayından sonra nilmiştir.
kesinlik kazanırdı. •
• Veziriazam olağan divan toplantılarından başka hafta- Vezirler, Divânda vezir-i âzamın sağında bulunur,
Kubbealtı denilen yerde toplanıp kendilerine verilen
nın her günü ikindi vakti kendi konağında ayrı bir divan
işlere baktıkları için Kubbe vezirleri olarak da anılır-
kurardı. lardı.
• Ikindi Divanı denilen bu divanda veziriazam hem hü- •
kümet işleriyle ilgilenir hem de halkın istek ve şikâyet- Kanuni Dönemi’nden itibaren önemli eyaletlere ata-
lerini dinlerdi. nan valiler, vezirler arasından seçildi.
• Padişah dışında bir de divana katılanların ayakta du- Kazasker: Adalet işlerinden sorumludur.
rarak karar alması nedeniyle Ayak Divanı denilen ola- • Medrese işlerine bakar, kadı ve müderrislerin atama-

ğanüstü durumlarda toplanan bir divan vardı. larını yapardı.
• Osmanlı’da divân; bugünkü anlamda Bakanlar Kurulu, • Taşrada kadıların çözemediği davaları çözmeye ça-

Danıştay, Yargıtay gibi devlet kurumlarının görevlerini lışırdı.
yerine getiren bir meclisti. • Fatih Dönemi’nden itibaren Anadolu ve Rumeli kazas-
• Divânda idari, askerî, hukuki, adli, mali konular; dava- keri olarak sayıları ikiye çıkarılmıştır.
lar ve şikâyetler görüşülüp karara bağlanırdı. Defterdar: Mali alandaki tüm işlemlerden sorumluydu.
• Burada alınan kararlar, Osmanlı hukuk sistemi gere- • Devlet gelirlerinin dış hazineye teslimi ve bunların har-
ğince kanun sayılırdı. camaya dönüştürülmesi en önemli görevleriydi.
• Ülkenin herhangi bir yerinde haksızlığa uğrayan veya •

taşrada kadılar tarafından haklarında yanlış karar ve- Divânda iki defterdar bulunurdu.
rildiğini düşünenler; valilerden, askerî sınıflardan şikâ- • Rumeli defterdarı baş defterdar olarak Anadolu def-
yeti bulunanlar Divâna başvurabilirdi. terdarından daha geniş yetkilere sahipti.
• Dolayısıyla Divân, hangi din ve millete mensup olursa • Baş defterdar yatırım, para basımı ile ilgili girişimleri

olsun hangi meslek ve tabakada bulunursa bulunsun ve hazırladığı bütçeyi önce sadrazama sunar, padişah
kadın-erkek herkese açıktı. onayı ile de uygulamaya koyardı.