Page 550 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

550
• Örneğin; Lut Gölü'nin tuz oranı fazladır. Süperior gibi Kuzey Amerika'daki göllerin tuz oranı azdır. Göller yüzey
sularının %87'sini oluşturmaktadır. Gölün meydana geldiği çukurun oluşum özelliklerine bağlı olarak farklı gruplara
ayrılmaktadır.
Tektonik Göller: Yer kabuğundaki çökmeler sonucu oluşurlar.
Doğal Göller Karstik Göller: Karstik arazilerde oluşurlar.

Buzul (Sirk) Gölleri: Buzul çukurluklarında suların birikmesi ile oluşur.
Volkanik Göller: Volkanik patlamalar sonucu krater, kaldera ve maar gibi çukurlukların su ile dolmasıyla oluşur.
Doğal Set Gölleri Alüvyal Set Gölleri: Akarsuların taşıdığı alüvyonları biriktirmesiyle meydana gelen göllerdir.
Heyelan Set Gölleri: Heyelan sonucu akarsu vadilerinin kapatılmasıyla oluşmuş göllerdir.
Volkanik Set Gölleri: Volkanlardan çıkan lavların akarsu vadilerinin önünü kapatması sonucu oluşmuştur.
EDİTÖR YAYINLARI
Kıyı Set Gölleri: Koy ve körfez önlerinin, dalgalarının taşıdığı malzemeler tarafından kapatılmasıyla oluşmuştur.
Moren Set Gölleri: Buzulların taşıdığı malzemelerin buzul erime noktalarında biriktirmesiyle oluşmuş göllerdir.

Yapay Göller Baraj Gölleri: İnsanlar tarafından içme, tarımsal sulama ve kullanma suyu temin etmek ve elektrik enerjisi

üretmek amacıyla oluşturulmuştur.

YER ALTI SULARI VE KAYNAKLARI
• Yer altı sularının biriktiği ortama akifer, akiferin üst seviyesine ise yer altı su tabakası (seviyesi) denir.
Yamaç (Vadi) Kaynağı: Akarsu vadilerinde ya da dağların yamaçlarında ortaya çıkar. Soğuk su kaynağıdır.

Karstik (Voklüz) Kaynak: Kolay çözülebilen kayaçların yaygın olduğu arazilerde yer altındaki mağaraların içerisin-
deki suların birikmesiyle ve bu suların mağara ağızlarından yüzeye çıkmasıyla oluşan kaynaklardır. Suları kireçlidir.
Artezyen Kaynak: İki geçirimsiz tabaka arasındaki geçirimli tabakada birikmiş olan suların sondaj yoluyla yeryüzüne
çıkması sonucu oluşan kaynaklardır.
Fay Kaynağı: Yer altındaki suların yer altında ısınıp fay hatlarını takip ederek yeryüzüne çıkması sonucu oluşurlar.
Tabaka Kaynağı: Geçirimsiz tabaka üzerinde biriken suların bir yamaç boyunca kesilmesi sonucu oluşurlar.

Gayzer Kaynağı: Aktif volkanların bulunduğu alanlarda suların yer altında ısınıp büyük bir basınçla yeryüzüne çıkma-
sıyla oluşmuş kaynaklardır. İzlanda, Japonya ve Yeni Zelanda'da görülür. Ülkemizde görülmez.

ÇÖZÜMLÜ SORULAR
ÇÖZÜMLÜ SORULAR
1. Okyanusların uzantısı durumundaki denizlere kenar 2. Yeryüzündeki suların bir kısmı geçirimli tabakalardan
deniz, okyanuslarla bağlantısı bir boğaz ya da kanal ya da çatlaklardan yer altına inerek yer altı sularını
vasıtası ile olan denizlere ise iç deniz adı verilir. oluşturur.
Aşağıdakilerden hangisi kenar denizlerden biri Aşağıdaki verilen kaynaklardan hangisi insan fa-
değildir? aliyetleri sonucu ortaya çıkarılır?
A) Umman B) Japon C) Karayip A) Artezyen B) Karstik kaynak
C) Yamaç kaynağı D) Fay kaynağı
D) Akdeniz E) Kuzey Buz
E) Gayzerler

Çözüm: Umman, Japon, Karayip ve Kuzey Buz Denizi
kenar denizlerdir. Akdeniz ise bir iç denizdir. Çözüm: Artezyen insanlar tarafından sondaj yardımıyla
basınçla yeryüzüne çıkan kaynaktır.