Page 545 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

TÜRKIYE'DE D
TÜRKIYE'DE DIŞ KUVVETLERIN OLUŞTURDUĞU YER ŞEKILLERIIŞ KUVVETLERIN OLUŞTURDUĞU YER ŞEKILLERI 1. ÜNİTE 545
Birikinti Konisi onisi
AKARSULARIN OLUŞTURDUĞU YER Birikinti K
ŞEKİLLERİ • Selinti suların eğimin azaldığı yerlerden taşındığı
• Türkiye yarı nemli bir iklime sahiptir. Bu nedenle akar- materyalleri, eğimin aniden azaldığı yerlerde biriktir-

sular bakımından zengindir. Türkiye'de selinti suların mesiyle birikinti konileri ve birikinti yelpazeleri oluşur.
Türkiye'nin birçok yerinde birikinti konileri ve yelpaze-
ve akarsuların oluşturduğu yer şekillerine rastlanmak- lerine rastlanır.
tadır.
KARSTİK ŞEKİLLERİN OLUŞTURDUĞU YER
Peribacaları ŞEKİLLERİ
Peribacaları
• Aşınmaya karşı fazla ve az dirençli kayaçların bir ara-
da bulunduğu yerlerde peribacaları oluşur. Ürgüp, Gö- • Türkiye'de karstik şekiller daha çok Toroslar'da görü-
• EDİTÖR YAYINLARI
lür. Kayseri, Sivas, Çankırı ve Konya çevrelerinde de
reme çevresi ve Uşak yakınlarında rastlanır.
karstik şekillere rastlanır.
Menderes Düden
Menderes
Düden
• Türkiye'de az eğimli alanlarda akarsuların oluşturduğu • Batı Toroslar'da ve İç Anadolu'da rastlanır.
bölümlerdir. Ege Bölgesi'nde Büyük ve Küçük Men-
Polye
deres ile Gediz nehirlerinde menderes görülmektedir. Polye
• Karadeniz ve Ege'de çok yaygındır. Başlıca Polye tür-
Kırgıbayır
Kırgıbayır leri; Elmalı, Muğla, Bozova, Çeltikli, Korkuteli ve Av-
• Türkiye'de Kapadokya yöresi, Mut ve Ankara çevre- lan'dır.
sinde rastlanır.
Traverten raverten
T
Dev Kazanı azanı
Dev K • Denizli Pamukkale'deki travertenler turizm açısından
• Akarsuların çavlan ve çağlayan oluşturduğu yerlerde önemli bir yere sahiptir. Antalya Ovasında da traver-
görülür. Yukarıdan dökülen sular düştüğü yeri aşındı- tenlere rastlanmaktadır.
rır ve çanaklar oluşur. Düden, Kurşunlu, Tortum, Çır Obruk
Obruk
ve Kırkmerdiven şelalelerinde görülür.
• Türkiye'deki başlıca obruk türleri şunlardır; Kızören,
Vadiadi
V Meyil, Timraş, Suluobruk, Kuruobruk, Cennet ve Ce-
• Çentik vadi, Türkiye'de dağlık alanlarda rastlanır. hennem obrukları

• Tabanlı vadi; Ege kıyılarında , Sakarya Yeşilırmak ve Yer Altı Mağarası er Altı Mağarası
Y
Kızılırmak nehirleri üzerinde görülür. • Türkiye'de yer altı mağaralarının büyük bir kısmı To-
• Boğaz vadi; Yeşilırmak'ın Canik Dağlarını yarmasıyla roslar'da görülmektedir. Yarımburgaz (İstanbul), Dam-
oluşmuştur. Doğu Anadolu, İç Anadolu ve Akdeniz'de lataş, Dim (Antalya), Karaca (Gümüşhane), Karain
rastlanır. (Antalya), İnsuyu (Burdur), Ballıca (Tokat) Türkiye'deki
başlıca mağaralardır.
Akarsular kolay çözülebilen kayaçları aşındırarak de-
rine gömer. Böylece kanyon vadi oluşur. Kanyon va- BUZULLARIN OLUŞTURDUĞU YER ŞEKİLLERİ
dilere daha çok Akdeniz kıyılarında rastlanır. Yazılı • Türkiye Orta Kuşak'ta yer almaktadır. Bu nedenle
Kanyon, Köprülü Kanyon, Saklıkent, Göksu Kanyonu Türkiye'deki buzulların kapladığı alan azdır. Buzul Dö-
ve Kelebekler Vadisi bunlara örnektir.
nemlerinde Dünya genelinde sıcaklıklar düşmüştür ve
Plato buzulların kapladığı alan genişlemiştir. Türkiye'de bu
Plato
• Akarsular tarafından derin yarılmış düzlüklerden olu- dönemde buzullar 2200 metreye kadar etkili olmuştur.
şur. Çatalca - Kocaeli, Obruk, Cihanbeyli, Taşeli, Ya- • Erciyes, Kaçkarlar, Ağrı Dağı, Süphan Dağı, Buzul
zılıkaya, Gaziantep ve Erzurum bunlardan bazılarıdır. Dağı, Aladağlar ve Bolkar dağları üzerinde buzullar
vardır. Ağrı Dağı'ndaki takke buzuludur. Diğer buzullar
Delta ise vadi ve sirk buzullarıdır.
Delta
• Bafra, Çarşamba, Çukurova, Göksu ve Menemen Tür- • Buzul Dağı'ndaki Reşko Tepesi üzerinde yer alan İzbı-

kiye'deki başlıca deltalardır. rak Buzulu Türkiye'deki en büyük vadi buzuludur.