Page 38 - 11-sinif-tarih-beceri-temelli-soru-bankasi

OSMANLI DEVLETİ'NDE ÇÖZÜLMEYE OSMANLI DEVLETİ'NDE LAYİHALAR

KARŞI ÖNLEMLER ● Osmanlı yönetiminde görülen aksaklıklara karşı düşünü-
len ve uygulanmaya çalışılan ıslahatlar bazı devlet adam-
XVII. YÜZYILDAN XVIII. YÜZYILA İÇ İSYANLAR
larının raporları doğrultusunda hazırlanırdı. Bu tavsiye
İstanbul İsyanları (Yeniçeri İsyanları) niteliğindeki raporlara layihalar denirdi.

● Yeniçeriler, maaşlarının zamanında verilmediği
ya da ayarı düşük parayla ödendiğini ileri süre-
LALE DEVRİ'NDE YENİLİKLERİN SOSYAL HAYATA
DATA YAYINLARI
rek ayaklandılar.
ETKİLERİ
● Zaman zaman halk ve ulama sınıfının ve saray kadın-
larının da katıldığı bu isyanların en önemlileri; III. ● 1718 Pasarofça Antlaşması'ndan itibaren başlayıp, 1730
Murat, II. Osman ( Genç Osman), IV. Murat ve IV. Meh- Patrona Halil İsyanı'na kadar süren döneme Lale Devri
met zamanında çıkarılmıştır. denir.

● Padişah III. Ahmet ve Sadrazam Nevşehirli Damat İbra-
him Paşa'nın öncülük ettiği bu dönemde; ilk sivil Türk
Celali İsyanları (Anadolu İsyanları) matbaası kuruldu, Tulumbacı Ocağı adıyla itfaiye örgütü
kuruldu, tıp alanında ilk kez çiçek aşısı uygulamasına
● Yavuz Sultan Selim zamanında ayaklanan Bozoklu
geçildi.
Celal'den dolayı Anadolu'da gerçekleşen tüm isyan-
lara bu ad verilmiştir. ● Doğu klasikleri Türkçeye çevrildi ve Avrupa'nın önemli
başkentlerine ilk kez geçici elçiler gönderildi.
● İsyanların çıkmasında; vergilerin yükseltilmesi, İran
ve Avusturya ile yapılan savaşların uzun sürmesi
nedeniyle ekonominin bozulması, Tımar sisteminin Matbaanın Geliştirilmesi ve Osmanlı'ya Gelişi
bozulması, eski askerlerin eşkiyalık yapması ve ilti-
zam sisteminde istenilen sonucun alınamaması etkili ● Tarihte ilk defa Çinlilerin icat ettiği matbaa Türkler
olmuştur. aracılığıyla İslam dünyasına oradan da Haçlı Sefer-
leri sonucunda Avrupa'ya taşındı.
Suhte İsyanları
● 1450 'de Gutenberg hareketli parçalarla yazı bas-
● XVI. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ülkede kısı yapabilen modern tarzda ilk matbaayı icat etti.
sosyo - ekonomik ortamın bozulması nedeniyle ● Osmanlı'ya ilk matbaa ülkede yaşayan Musevi,
medrese öğrencilerinin çıkardığı ayaklanmalar- Rum ve Ermeniler tarafından getirildi.
dır.
● İlk Türk matbaası ise 16 Aralık 1727 tarihinde İbra-
him Müteferrika ve Sait Efendi'nin birlikte kurduğu
matbaadır. İlk basılan eser ise Vankulu Lügatı'dır.
OSMANLI DEVLETİ'NDE EKBER VE ERŞED SİSTEMİ

● Bu sisteme göre hanedandan en yaşlı ve olgun OSMANLI İLİM VE İRFAN GELENEĞİNDE YENİLİK
üye kim ise o tahta geçerdi. ARAYIŞLARI

● I. Ahmet Dönemi'nde uygulanmaya başlanan bu sis-
● Osmanlı Devleti'nin askeriye başta olmak üzere birçok
temle sancağa çıkma usulü kaldırıldı, yerine kafes
alanda yaşadığı değişime öncülük eden ve Osmanlı fikir
usulü getirildi.
hayatında değişime zemin hazırlayan önemli şahsiyetler
● Kafes usulüne göre şehzadenin gelişmesi sarayda yer almıştır.
gerçekleşiyor bir bakıma göz hapsinde tutuluyordu.
● Osmanlı ilim ve irfan geleneğine öncülük edenlerin
● Bu nedenle şehzadeler devlet yönetimi konusunda başında; Katip Çelebi, Naima Efendi, Evliya Çelebi ve Kon-
bilgi beceri ve tecrübe edinememişlerdir. yalı Esat Efendi gibi şahsiyetler gelmektedir.

36