Page 165 - 7. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

FİİLLER (FİİL KİPLERİNDE ANLAM KAYMASI)İİL KİPLERİNDE ANLAM KAYMASI)
FİİLLER (F 1. BÖLÜM 165
FİİL KİPLERİNDE ANLAM (ZAMAN) KAYMASI
• Fiil çekimlerinde kip ekleri, her zaman kendi anlamlarında kullanılmayabilir. Bir kip ekinin; kendi anlamının, zama-
nının, dileğinin dışına çıkarak başka bir kip ekini kast edecek biçimde kullanılmasına fiil kiplerinde anlam (zaman)
kayması denir. Bu durumda yüklemin çekimlendiği kiple yapıldığı zaman farklıdır.

̛ Örnek: Sağlıklı yaşamak için düzenli olarak spor yapıyor.
Bu cümle, anlam olarak geniş zaman kip ekine (yapar) uygunken “yapıyor” şeklinde şimdiki zaman kip ekiyle çekim-
lenmiştir. Bu bakımdan fiildeki zaman ekiyle eylemin gerçekleşme zamanı uyuşmamaktadır.

̛ Örnek: Gelecek yıl tatile hep birlikte gideriz.
EDİTÖR YAYINLARI
Bu cümle, anlam olarak gelecek zaman kip ekine (gideceğiz) uygunken “gideriz” şeklinde geniş zaman kip ekiyle
çekimlenmiştir. Bu bakımdan fiildeki zaman kipiyle eylemin gerçekleşme zamanı uyuşmamaktadır.
̛ Örnek:

Cümle Kullanılan Zaman (Biçim) Kast Edilen Zaman (Anlam)

Ő Ahmet Bey, bir gün balığa gider. gider → Geniş zaman gitmiş → Duyulan geçmiş zaman

bayıldım → Görülen geçmiş zaman
Ő Onu görür görmez bayılıyorum. bayılıyorum → Şimdiki zaman
bayılmışım → Duyulan geçmiş zaman

Ő Yarın gelirseniz çok sevinir. sevinir → Geniş zaman sevinecek → Gelecek zaman

Ő Haber alır almaz ararsın. ararsın → Geniş zaman ara (Eki yok) → Emir kipi

Ő Beş altı güne yüzmeyi öğreniyorum. öğreniyorum → Şimdiki zaman öğreneceğim → Gelecek zaman

Ő Onunla en geç yarın görüşelim. görüşelim → İstek kipi görüşmeliyiz → Gereklilik kipi

{ Not: Anlam kayması, anlatım bozukluğuna neden olmaz. Ayrca isim cümlelerinde anlam kayması aranmaz.

ÇEKİMLİ FİİL
ÇEKİMLİ FİİL
• Kip (zaman) ve şahıs eki almış fiillere çekimli fiil denir.

Fiil Kök ya da Gövdesi + Kip Eki + Kişi Eki = Çekimli Fiil

• Çekimli fiiller cümlelerde yüklem göreviyle kullanılır. Çekimli fiilleri cümleden çıkardığımızda cümlenin anlamı

bozulur.
̛ Örnek: Her akşam ailecek kitap okuruz�

Ő oku(mak) → fiil kökü Ő -r → geniş zaman eki (kip eki) Ő -uz → 1. çoğul kişi eki (biz)

̛ Örnek: Bahçedeki tüm ağaçları bir günde suladılar�

Ő sula(mak) → fiil gövdesi Ő -dı → görülen g. zaman eki (kip e.) Ő -lar → 3. çoğul kişi eki (onlar)
̛ Örnek: O şehirdeki tarihî güzellikleri görmelisin�

Ő gör(mek) → fiil kökü Ő -meli → gereklilik kipi (kip eki) Ő -sin → 2. tekil kişi eki (sen)