Page 163 - 7. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

FİİLLER (ÇEKİM EKLERİ) - 3
FİİLLER (ÇEKİM EKLERİ) - 3 1. BÖLÜM 163
KİŞİ (ŞAHIS) EKLERİ
• Çekimli fiillerde bir işin, bir oluşun, durumun kim ya da kimler tarafından gerçekleştirildiğini ifade eden eklere kişi
ekleri (şahıs ekleri) denir. Fiiller cümle içerisinde altı kişiye göre çekimlenir.
• Türkçede kişiler tekil ve çoğul olmak üzere iki ana başlıkta incelenir. Hem tekil kişiler hem de çoğul kişiler kendi
içinde üçe ayrılır:

Tekil Kişiler Kişi Ekleri Çoğul Kişiler Kişi Ekleri
1. Tekil Kişi → Ben -m, -im, -yim 1. Çoğul Kişi → Biz -k, -iz, -lim
2. Tekil Kişi → Sen -n, -sin, 2. Çoğul Kişi → Siz -niz, -siniz, -iniz
3. Tekil Kişi → O Eki yoktur. 3. Çoğul Kişi → Onlar -ler, -sinler
EDİTÖR YAYINLARI
• Çekimli fiillerin sonunda bulunan ve şahsı belirten ekler, tekil ve çoğul kişi ekleridir.

̛ Örnek: “Koş-” fiilinin altı farklı kişiye göre çekimli hâli:

Ő 1. Tekil kiş eki: -m → (ben) koştum Ő 1. Çoğul şahıs eki: -k → (biz) koştuk
Ő 2. Tekil kişi eki: -n → (sen) koştun Ő 2. Çoğul şahıs eki: -iniz → (siz) koştunuz
Ő 3. Tekil şahıs eki: Eki yoktur. → (O) koştu Ő 3. Çoğul şahıs eki: -ler → (onlar) koştular

FİİLLERDE OLUMSUZLUK
• Fiillerde olumsuzluk, kip eklerinden önce “-ma/-me” olumsuzluk eki getirilerek yapılır.

• Olumsuzluk anlamı taşıyan bir fiilde “ fiil + olumsuzluk eki + kip eki + kişi eki ” düzeni vardır.

̛ Örnek:

Ő gelmiyor (Şimdiki zamanın olumsuzu) Ő gelmemeliyim (Gereklilik kipinin olumsuzu)
Ő gelmeyecek (Gelecek zamanın olumsuzu) Ő gelmese (Dilek şart kipinin olumsuzu)
Ő gelmedi (Görülen geçmiş zamanın olumsuzu) Ő gelmeyelim (İstek kipinin olumsuzu)
Ő gelmemiş (Duyulan geçmiş zamanın olumsuzu) Ő gelme (Emir kipinin olumsuzu)

̛ Örnek: gelir (Geniş zamanın olumlu çekimi) → gelmez (Geniş zamanın olumsuz çekimi)

• Şimdiki zaman ekiyle çekimlenen fiillere olumsuzluk eki getirildiğinde olumsuzluk ekinde (-ma/-me) ses olayı

meydana gelir ve bu ek “-mı/-mi/-mu/-mü” şeklinde kullanılır.

̛ Örnek: Ő sev - me - yor → sev - mi - yor Ő gül - me - yor → gül - mü - yor
• Geniş zamanın olumsuz çekimleri şöyledir:

› Birinci tekil ve birinci çoğul şahıslar olumsuz yapılırken geniş zaman kip eki düşer, sadece olumsuzluk eki
kullanılır.

̛ Örnek: Ő gel - ir - im → gel - me - m Ő gel - ir - iz → gel - me - y - iz
› Geniş zamanın ikinci ve üçüncü şahısları (sen - siz, o - onlar) olumsuz yapılırken geniş zaman kip eki düşer
bu ek yerine “-maz/-mez” eki kullanılır.

̛ Örnek: Olumlu Olumsuz Olumlu Olumsuz
gel - ir - sin gel - mez - sin (sen - 2. tekil) gel - ir gel - mez (o - 3. tekil)
gel - ir - siniz gel - mez - siniz (siz - 2. çoğul) gel - ir - ler gel - mez - ler (onlar - 3. çoğul)