Page 11 - 8. SINIF FEN BİLİMLERİ DUBLEKS ÖĞRETEN PARAGRAF

2. ünite: DnA Ve GenetiK KOD PARAGRAF TESTI 2

1 Fenotip, genetik etkenlerle oluşan özelliklerin canlının 3 Bir karakterin oluşumunda etkisini her zaman gösteren
dış görünüşüne yansımasıdır. Örneğin bezelyelerde mor alellere baskın (dominant) aleller adı verilir. Baskın alel-
çiçek rengi, beyaz çiçek rengi, sarı tohum rengi gibi özel- ler büyük harfler ile gösterilir. Örneğin mor çiçek rengi
likler canlının sahip olduğu alellerin dışa yansıma şeklidir. aleli “M”, sarı tohum rengi aleli “S” ile gösterilebilir. Bir
Genotip ise canlıların sahip olduğu alellerin (aynı karak- karakter için iki farklı allel içeren canlının dış görünüşüne
tere ait genlerin) tümüdür. Canlıların saf döl mü (aynı etki etmeyen alellere ise çekinik (resesif) aleller denir.
alellerden oluşmuş), melez mi (farklı alellerden oluşmuş) Çekinik aleller aynı özelliği etki eden baskın alelin küçük
olduklarını gösterir. Örneğin, mor çiçekli bir bezelye bitki- harfi ile gösterilir. Örneğin mor çiçek rengi aleline göre
sinin genotipi “MM” ya da “Mm” olabilir. Çünkü mor renk çekinik olan beyaz çiçek rengi aleli “m”, sarı tohum rengi
geni baskın (M) , beyaz renk geni çekiniktir (m). Birinci aleline göre çekinik olan yeşil tohum rengi aleli “s” ile
durumda canlı saf döl, ikinci durumda ise melez döldür. gösterilebilir.
Beyaz çiçekli bir bezelye bitkisinin genotipi ise “mm”dir. Bu parçaya göre;
Fenotipinde çekinik özelliği gösteren canlının genotipinde
baskın geni gösteren büyük harf bulunamaz. I� Uzun boy geninin, kısa boy genine göre baskın
olduğu söylenmişse genetik yapısında “U” olan biri
Yukarıdaki parçaya göre aşağıdakilerden hangisi uzun boylu olur denebilir.
söylenemez?
II� Düzgün tohum, buruşuk tohuma göre baskınsa “d”
A) Fenotip ifade edilirken gözlemler, genotip ifade edilir- düzgün tohumu, “D” buruşuk tohumu ifade edebilir.
ken çaprazlama sonuçları kullanılır.
III� Sarı tohum geni taşıyan bir bezelyenin dış görünü-
B) Çekinik özellik fenotipte görülürse canlının genotipi münde bu renk görülmez.
kesinlikle saf döldür denebilir.
C) Fenotipe bakılarak genotip kesin olarak bulunabilir. IV� Bezelye çiçeği beyaz renkteyse gen yapısında “M”
aleli yok demektir.
D) Genotipinde alelleri melez olan bir canlının fenotipin-
de baskın özellik görülür. yukarıdaki çıkarımlardan hangileri doğrudur?
A) I ve IV B) II ve III
C) II ve IV D) III ve IV
2 Vücut kromozomlarıyla taşınan kalıtsal hastalıklar, hasta-
lığa neden olan genin hem anne hem babadan alınması
durumunda ortaya çıkar. Ebeveynlerden yalnızca biri
hastalık genine sahipse çocuk hasta olmaz ancak hasta- 4 ………………. Özellikle radyoaktif veya bazı kimyasal
lığın taşıyıcısı olabilir. Bu durumda gen nesiller boyunca maddelerin etkisiyle canlılarda mutasyon görülebilmek-
taşınabilir. Akraba evliliği yapan kadınların düşük ve ölü tedir. Örneğin Hiroşima’ya atılan atom bombası, Japon-
doğum yapma riski akraba evliliği yapmayan kadınlara ya’daki insanlarda ve onların doğan çocuklarında rad-
göre daha fazladır. Kalıtsal hastalık taşıyan genlerin yasyonun sebep olduğu mutasyonlar ortaya çıkarmıştır.
akraba evliliklerinde bir araya gelme olasılığı artar. Bu Mutasyonların büyük bir bölümü zararlı iken bakterile-
nedenle akraba evliliği yapan çiftlerin çocuklarında kalıt- rin antibiyotiğe direnç kazanması gibi çok az bir kısım
sal hastalıklar daha sık görülür. ………………….. mutasyon o canlı açısından yararlı olabilmektedir.
Yukarıdaki parçanın sonuna aşağıdakilerden hangi- Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdakiler-
sinin getirilmesi uygundur? den hangisi getirilmelidir?
A) Bu durumu önlemek için kalıtsal hastalığı bulunan ki- A) Mutasyona kalıtımın dışında çevresel etkenler de
şiler kesinlikle evlenmemelidir. sebep olabilmektedir.
B) Tüm bunları göz önünde bulundurarak akraba evlili-
ğinden uzak durmak gerekir. B) Mutasyon bireyin eşey hücrelerinde görülürse sonraki
C) Dolayısıyla evlenecek akrabaların fenotipinde has- nesillere aktarılır.
talık görülmedikçe kişilerin evlenmesinde sakınca C) Mutasyon görülebilmesi için bireye kalıtsal olarak
yoktur. aktarılan yapılarda bir bozukluk olması gerekir.
D) Akraba evliliği sonucu ortaya çıkabilecek hastalıklara D) Mutasyonlar çevre kaynaklı da olabilir ancak en yaygın
örnek verelim. görünenleri kalıtsal yollarla aktarılan mutasyonlardır.

Markaj Yayınları / 8. Sınıf Fen Bilimleri 11
MARKAJ YAYINLARI