Page 42 - 8. SINIF FEN BİLİMLERİ DUBLEKS ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 1 7. ÜNTE: ELEKTRK YÜKLER VE ELEKTRK ENERJS

5 Sürtünme �le elektr�klenmede yalıtkan �k� c�s�m b�rb�- 7 C�s�mler�n yüklü olup olmadığını, yüklü �se hang� c�ns
r�ne sürtüldüğünde b�r c�s�mdek� (–) yükler d�ğer c�sme yükle yüklü olduğunu anlamamızı sağlayan aletlere
geçeb�l�r. (–) yük veren c�s�mde (+) yükler fazla, (–) yük elektroskop den�r. Elektroskop beş temel parçadan oluş-
alan c�s�mde �se (–) yükler daha fazla hâle gel�r. Plast�k maktadır. Bunlar; �letken topuz, yalıtkan tıpa, cam fanus,
(ebon�t) çubuk yün kumaşa sürtüldüğünde yün kumaş- metal gövde ve yapraklardır. İletken topuz, metal b�r mal-
tak� (–) yükler serbest hâle gel�r ve plast�k çubuğa geçer. zemeden yapılmış olup yük c�ns�n� ve yükün büyüklüğünü
…………… Sürtünme sonucunda c�s�mler zıt c�ns yükle bel�rlemek �sted�ğ�m�z c�sm� yaklaştırma veya dokun-
yüklenm�ş olur. durma �şlem� yaptığımız kısımdır. Yalıtkan tıpa, elektros-
Parçada boş bırakılan yere aşağıdak�lerden hang�s�- kobun �ç kısmını dışarıdak� yüklerden koruyan kısmıdır.
n�n get�r�lmes� uygundur? Cam fanus, elektroskobun �ç kısmını hava akımından
�zole eden bölümdür. Metal gövde, topuzdan alınan yük-
A) Böylece plast�k çubukta (−) yük fazlalığı oluşurken ler�n yapraklara �let�lmes�n� sağlayan kısımdır. Yapraklar
yün kumaşta (+) yükler fazla hâle gel�r. �se ağırlıkları çok az, �nce metalden yapılmış kısımdır.
B) Bu sayede plast�k çubuğun başlangıçtak� (−) yük m�k- Yapraklar, c�s�mler�n yüklü olup olmadığını, yüklü �se yap-
tarının yün kumaştak�nden fazla olduğu anlaşılır. rak hareketler�ne göre hang� c�ns yükle yüklü olduğunu
C) Plast�k çubuktak� (+) yükler�n de yün kumaşa geçme- anlamamızı sağlayan açılma ve kapanma hareket� yapan
s�yle elektr�klenme meydana gel�r. parçalardır.
D) Böylece yün kumaşta (−) yük fazlalığı oluşurken plas- Bu parçada elektroskoplar �le �lg�l� aşağıdak�lerden
t�k çubukta (+) yükler fazla hâle gel�r. hang�s�ne değ�n�lmem�şt�r?

A) Kullanımıyla c�s�mler�n hang� özell�ğ� hakkında b�lg�
ed�n�leb�leceğ�ne
6 Öğrenc�: (I)……………………………………… B) Elektroskobu oluşturan yapıların neler olduğuna
Öğretmen: Yüklü b�r c�s�m, yük fazlalığı olmayan c�sme C) Elektroskobun temel parçalarının hang� �şlevler�n�n
yaklaştırıldığında c�sm� çeker. Yaklaştırma sonucunda olduğuna
c�s�mler�n b�rb�r�ne yakın olan kısımları zıt c�ns yükle yük- D) İcat eden b�l�m �nsanın k�m olduğuna
len�rken uzak olan kısımları aynı c�ns yükle yüklen�r. Böy-
lece c�s�mler temas olmaksızın etk� �le elektr�klenm�ş olur.

Öğrenci: (II)………………………………………
Öğretmen: Etk� �le elektr�klenme, geç�c� olarak elektr�k- 8 Dokunma �le elektr�klenme, yüklü b�r c�sm�n yük fazla-
lenmeye sebep olmaktadır. Elektr�klenmeye sebep olan lığı olmayan c�sme dokundurulması �le gerçekleşeb�ld�ğ�
etk� ortadan kalktığında elektr�klenme de kaybolur. g�b�, yüklü b�r c�sm�n, yüklü b�r c�sme dokundurulması
�le de gerçekleşeb�l�r. Dokunma �le elektr�klenme sonu-
Bu d�yalogdak� boşluklara sırasıyla aşağıdak�lerden
hang�ler� get�r�lmel�d�r? cunda c�s�mler�n yük �şaretler�n�n ne olacağı, c�s�mler�n
b�rb�rler�ne dokundurulmadan öncek� yük �şaretler� ve yük
A) (I) Günlük hayatta en sık karşılaştığımız elektr�klen- m�ktarları �le alakalıdır.
me çeş�d� ned�r?
(II) Etk� �le elektr�klenme kalıcı mıdır? Bu parçadan hareketle dokunma �le elektr�klenmeyle
�lg�l� aşağıdak� yorumlardan hang�s� yapılamaz?
B) (I) Elektr�klenmen�n görüleb�lmes� �ç�n c�s�mler�n
sah�p olması gereken özell�kler nelerd�r? A) Bu elektr�klenme çeş�d�nde �k� c�s�m arasında yük ge-
(II) C�s�mler b�rb�r�nden uzaklaştırıldığında elektr�k- ç�ş� görülmes�n�n tek şartı c�s�mler�n b�rb�r�ne temas
lenme etk�s� ortadan kalkar mı? etmes�d�r.
C) (I) B�rb�r�ne temas etmeyen c�s�mler arasında elekt- B) C�s�mler�n elektr�klenmeden öncek� yüklü tanec�k sa-
r�klenme nasıl gerçekleş�r? yıları, elektr�klenme sonrasındak� yük �şaretler� üze-
(II) Bu şek�lde meydana gelen elektr�klenmen�n r�nde etk�l�d�r.
sürekl� olduğu söyleneb�l�r m�? C) Elektr�klenmen�n gerçekleşeb�lmes� �ç�n en az b�r c�s-
D) (I) Etk� �le elektr�klenme nasıl meydana gel�r? m�n yük fazlalığı olmalıdır.
(II) Etk� �le elektr�klenmen�n günlük hayatı kolaylaştı- D) C�s�mler�n başlangıçtak� yük �şaretler�, elektr�klenme
rıcı b�r yönü var mıdır? sonucu oluşacak yük �şaretler�n� etk�ler.

42 Markaj Yaynlar / 8. Snf Fen Bilimleri
MARKAJ YAYINLARI