Page 37 - 8. SINIF FEN BİLİMLERİ DUBLEKS ÖĞRETEN PARAGRAF

6. ÜNTE: ENERJ DÖNÜÜMLER VE ÇEVRE BLM PARAGRAF TESTİ 3

1 Canlıların yapısında bulunan karbon element�n�n kaynağı, 3
atmosferde bulunan karbond�oks�tt�r. (I) Üret�c�ler ürett�k- I. Benzer şek�lde azot döngüsündek� b�r aksama da çev-
ler�, tüket�c�ler �se bes�n z�nc�r� yolu �le elde ett�kler� bes�n- redek� ölü atıkların ayrışmasını engelleyeb�leceğ�nden
ler�n b�r kısmını solunum yoluyla atmosfere karbond�oks�t çevre sorunlarına neden olab�l�r.
olarak ger� ver�r. (II) Bes�nler�n yapısına katılan karbonun
bell� b�r m�ktarı bes�n z�nc�r� yoluyla tüket�c�lere aktarılır. II. Bu maddeler�n döngüsünde b�r bozulma ya da
(III) Üret�c� canlılar, atmosferde bulunan karbond�oks�d� aksama olur �se tüm canlılar bu durumdan olumsuz
fotosentez yolu �le bes�nler�n yapısına karbon element� etk�len�r.
olarak katar. (IV) Ayrıca fos�l yakıtların yanması, ölü üre- III. Doğada hayat� önem taşıyan bes�n maddeler�, canlı
t�c� ve tüket�c�ler�n ayrıştırıcılar tarafından parçalanması ve cansız çevre arasında döngü hâl�nded�r.
�le yapılarındak� karbon, karbond�oks�t olarak y�ne atmos- IV. Örneğ�n karbon döngüsündek� aksama, fotosentez
fere ver�l�r. Canlı ve cansız çevre arasında karbonun bu olayını dolayısı �le oks�jen döngüsünü etk�ler.
şek�lde dolanımına karbon döngüsü den�r.
V. Bu durum sonucunda tüm canlılar bu döngüler�n
Yukarıdak� numaralanmış cümlelerden hang� �k�s� bozulmasından olumsuz yönde etk�len�r.
yer değ�şt�r�rse anlamlı b�r parça elde ed�l�r?
Numaralanmış cümlelerle anlamlı b�r paragraf oluş-
A) I ve III B) I ve IV turulmak �sten�rse baştan üçüncü cümle hang�s�
C) II ve III D) II ve IV olur?
A) I B) II C) IV D) V

4 Yeryüzünde canlıların yaşamsal faal�yetler�n� devam ett�r-
meler� �ç�n gerekl� olan bes�n, hava ve su g�b� kaynak-
lar sınırlıdır. Bu kaynaklar yalnızca b�r kez kullanılsaydı
2 Atmosferde %21 oranında oks�jen gazı bulunur. Bu oran çoktan tükenm�ş olurdu. Madde döngüler�, bu kaynakla-
çok uzun b�r döngünün sonucunda oluşmuştur. Fotosen- rın tekrar tekrar kullanılmasını ve canlılık faal�yetler�n�n
tez olayı �le su ve karbond�oks�t kullanılarak atmosfere devam etmes�n� sağlar. Su döngüsü olmasaydı havadak�
oks�jen ver�l�r. Atmosferdek� bu oks�jen, solunum olayla- su buharı yoğunlaşarak su şekl�nde yeryüzüne yağmaya-
rında kullanılmak üzere canlılara geçer. Solunum sonu- cak ve su kaynaklarındak� su, kısa zamanda tükenecekt�.
cunda oks�jen, bes�nler�n yapısında bulunan h�drojen �le Su buharlaşmadığında �se havadak� su buharı m�ktarı
b�rleşerek su buharını oluşturur. Oluşan su buharı, can- azalacak ve bulutlar oluşmayacaktı. Bu durumda yağ-
lılar tarafından atmosfere ver�l�r. Atmosferdek� su buharı mur yağmayacak ve su kaynaklarından uzak bölgelerdek�
yoğunlaşma �le sıvı hâle geçerek fotosentezde tekrar kul- canlılar su �ht�yaçlarını karşılayamayacaktı.
lanılab�lecek hâle gel�r. Canlı ve cansız çevre arasında Yukarıdak� parçada vurgulanmak �stenen düşünce
oks�jen�n bu şek�ldek� dolanımına oks�jen döngüsü den�r. aşağıdak�lerden hang�s�d�r?
Yukarıdak� parçanın yazılma amacı aşağıdak�lerden A) Suyun buharlaşmaması yağışın da olmaması anla-
hang�s�d�r?
mına gelmekted�r.
A) Fotosentez�n su döngüsündek� yer�n� açıklamak B) Madde döngüsü olmasaydı kaynakların tükenmes�
B) Oks�jen�n canlı hayatındak� önem�n� b�ld�rmek sonucu canlı hayatı durma noktasına gel�rd�.
C) Doğadak� oks�jen�n devamlılığını sağlayan durumdan C) Dünyadak� h�çb�r kaynak sınırsız değ�ld�r ve bu kay-
bahsetmek nakların kullanım m�ktarına d�kkat ed�lmel�d�r.
D) Atmosferdek� gazların yer ve gök arasındak� hareket- D) Su kaynaklarının tükenmemes�n� sağlayan temel et-
ler�n� açıklamak men madde döngüsüdür.

Markaj Yaynlar / 8. Snf Fen Bilimleri
MARKAJ YAYINLARI 37