Page 10 - 9. SINIF COĞRAFYA PARAGRAF - GİRİŞ YAYINLARI

3. Ünite: Bölgeler ve Ülkeler PARAGRAF TESTI 2

1 Şekilsel bölge kriterlerinden olan doğal özelliklerin pek 3 Akarsu ya da dağ sıraları gibi doğal unsurların bölge
çoğunun sınırlarını kesin hatlar ile belirlemek oldukça sınırlarının belirlenmesinde esas alınması bazı sorunlara
güçtür. Örneğin, geniş yapraklı ve iğne yapraklı ağaç- yol açar. Her ne kadar bu tür sabit doğal unsurların birer
lardan oluşan orman bölgelerinde geçiş alanı genelde engel oluşturarak etkili bir sınır oluşturdukları düşünülse
pek belirgin değildir. Beşerî kriterlere göre oluşturulan de zaman zaman ayrılık değil, birlik oluşturur. Örneğin,
şekilsel bölgelerde ise sınırlar genelde daha belirgindir. Tuna Nehri’nin Havzası içerisinde 19 ülke bulunur. Dola-
Örneğin, organize sanayi bölgelerinin sınırları belirgindir. yısıyla Tuna Nehri’nin Havza sınırı ile ülkelerin siyasi
Şekilsel bölgelerden olan küresel ya da bölgesel örgüt- sınırları çakışmamaktadır. Aynı durumu işlevsel bölge-
lenmelerin sınırları, ülkelerin sınırları ile örtüşmektedir. lerde de görmek mümkündür. Örneğin, şehir bölgelerinde
Örneğin, Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi’nin şehrin kamu ulaşım araçları ile alışveriş merkezlerinin
(NAFTA) sınırları ile bu kuruluşa üye ülkelerin sınırları hizmet ettiği alanlar birbirine denk düşmeyebilir.
birbiriyle örtüşmektedir.
Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisine yanıt ola-
GİRİŞ YAYINLARI
Bu parçada aşağıdaki düşünceyi geliştirme yolları- rak yazılmıştır?
nın hangisinden yararlanılmıştır?
A) Sınırları uzun vadede değişmeyecek bölgeler var mı-
A) Karşılaştırma B) Benzetme dır?
C) Tanık gösterme D) Tanımlama B) Bir bölgenin sınırları belirgin bir alanı bildirmesini
E) Sayısal verilerden yararlanma sağlamanın en iyi yolu, doğadaki unsurları temele
almak mıdır?
C) Bir akarsu havzasının ya da dağ sırasının temele
alındığı bölgelerin sınırları zaman içinde değişmez
denebilir mi?
2 Şekilsel ve işlevsel kriterlere göre oluşturulan bölgelerin D) İşlevsel bölgelerde mi, şekilsel bölgelerde mi daha
sınırları zamanla değişebilir. Ancak bu değişim doğal kri-
terlere göre oluşturulmuş şekilsel bölgelerde güç olurken belirgin sınırlardan söz edilebilir?
beşerî kriterlere göre oluşturulmuş şekilsel bölgelerde E) İşlevsel bölge sınırları ve şekilsel bölge sınırları birbi-
daha kolaydır. Örneğin, 1949’da kurulmuş olan NATO’ya riyle çakışabilir mi?
sonradan eklenen üye ülkeler ile birlikte NATO’nun sınır-
ları zaman içinde değişmiştir. İşlevsel bölgeler, amaçları-
nın değişmesi ya da yeni alanların eklenmesine bağlı ola- 4 ……………………………..…..Ormanlık bir bölge zaman
rak sınırlarında sıklıkla değişim yaşamaktadır. Örneğin, içerisinde daralabilir. Örneğin, tarihî dönemlerde orman-
Türkiye’de uygulanan kalkınma projelerinin gerek kuru- lar Anadolu’da daha geniş bir alan kaplarken günümüzde
luş amacının değişmesi gerekse kuruluş amacına uygun bu alan çok daha azdır. Aynı durumu beşerî bölgelerde
yerlerin sonradan kalkınma projesine dâhil edilmesi neti- de görmek mümkündür. Örneğin, sulama imkânlarının
cesinde projenin sınırları değişmiştir. Örneğin, DOKAP gelişmesine bağlı olarak pamuk üretim bölgesi genişle-
(Doğu Karadeniz Kalkınma Projesi) kapsamındaki iller, yebilir ya da daha kârlı bir tarım ürününün üretimine yer
süreç içerisinde güncellenmiş ve buna bağlı olarak da verilmesiyle daralmaya uğrayabilir.
DOKAP sınırı süreç içerisinde değişime uğramıştır. Bu parçanın başındaki boşluğa aşağıdaki ifadeler-
Bu parçadan hareketle; den hangisinin getirilmesi uygundur?
I� Ne insani faaliyetlerle ne de doğal koşullarla sınırlan- A) Doğal bölgelerde sınırların değişimi beşerî bölgelere
dırılan bölgelerin sınırları daima aynı kalır. göre daha kısa zamanda gerçekleşir.
II� İşlevsel bölgelerin oluşturulma hedefleri zaman içinde B) İnsan faaliyetleri sonucu doğal bölgeler değişime uğ-
değişim gösterebilir. ramakta ve çevre dengesi bozulmaktadır.
III� Türkiye’deki DOKAP, kurulduğu zamandan bu yana C) İnsanın eski zamanlardaki doğaya bağımlılığı günü-
sınırlarını sürekli genişletmiştir. müzde etkisini yitirmiştir.
D) Doğal ve beşerî bölge sınırları belirlenirken bölgede-
yukarıdaki çıkarımlardan hangileri yapılamaz?
ki insan etkinlikleri göz önüne alınmalıdır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) Doğal ya da beşerî bölge sınırları zaman içerisinde

D) I ve II E) II ve III değişebilir.

Giriş Yayınları / 9. Sınıf Coğrafya 41