Page 8 - 9. SINIF COĞRAFYA PARAGRAF - GİRİŞ YAYINLARI

2. Ünite: Beşeri Sistemler PARAGRAF TESTI 3

1 Türkiye’de sıcaklığın ve yağışın elverişli olduğu kıyı 3 (I) Yer şekilleri unsurlarından yükselti, eğim, bakı ve dağ-
kesimlerde yerleşmeler yoğunken az yağış alan ve ların uzanışı; yerleşmeler üzerinde etkilidir. (II) Türkiye,
sıcaklık şartlarının elverişli olmadığı yerlerde yerleşme- genç oluşumlu bir ülke olduğundan ortalama yükseltisi
ler daha seyrektir. Örneğin; Tuz Gölü çevresinde yağışın fazla ve arazi yapısı engebelidir. (III) Bunun sonucunda
yetersiz olması, yerleşmeyi azaltmıştır. Türkiye’de yüksek kısa mesafelerde yerleşme olanakları değişiklik göster-
kesimlerde sıcaklığın düşük olması, yerleşmeyi olumsuz mektedir. (IV) Dağlık, engebeli ve yükseltinin fazla olduğu
etkilemiştir. Sıcaklık ve yağış şartlarının uygun olduğu yerlerde yerleşme seyrekken engebenin az olduğu yer-
Marmara Denizi kıyıları yerleşme için elverişlidir. lerde yerleşme yoğundur. Örneğin, dağlık ve engebeli
Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden olan Muğla ve Hakkâri çevresinde yerleşme olanakları
hangisidir? kısıtlıyken Bursa çevresinin arazi yapısının düz olması,
burada yerleşme olanaklarını artırmıştır.
A) Türkiye’de yerleşmelerin belirli bölgelerde toplanma-
GİRİŞ YAYINLARI
sının nedeni doğal faktörlerdir. Parçada anlatılanlar göz önüne alındığında numara-
B) Yerleşmeleri etkileyen unsurlardan en önemlisi insan lanmış cümlelerden hangisinin parçanın ana fikrini
bildirdiği söylenebilir?
faaliyetleridir.
C) Türkiye’de nüfus genel olarak kıyı kesimlerde toplan- A) I B) II C) III D) IV E) V
mıştır.
D) İklim koşullarının değişiminde yüksekliğin ve denize
uzaklığın etkisi vardır.
E) Yerleşmeler üzerinde sıcaklık ve yağış gibi iklim ko-
şullarının etkisi vardır.

4 İklim şartlarının uygun olduğu verimli topraklarda yer-
leşme sıkken tarıma elverişsiz topraklarda yerleşme
2 Su; tarım, sanayi, içme, kullanma, balıkçılık ve ulaşım seyrektir. Örneğin; Çukurova, Bursa Ovası gibi verimli
açısından hayati bir öneme sahiptir. Bu nedenle su kay- ovalarımız yerleşmenin sık olduğu alanlardır. Tuz Gölü
nakları çevresinde yerleşmeler toplanmıştır. Türkiye’de çevresinde ise toprağın tuzlu ve çorak olması yerleşme-
de birçok yerleşme; akarsu, göl ve deniz kıyılarında nin seyrek olmasına yol açmıştır. Türkiye’de yerleşmeyi
kurulmuştur. Eskişehir, Amasya gibi şehirler bu durumun etkileyen bir başka unsur da orman varlığıdır. Ormanların
örneklerindendir. sık olduğu alanlarda yerleşme seyrektir. Doğu ve Batı
Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisine yanıt ola- Karadeniz dağlarındaki ormanlık alanlarda yerleşmelerin
rak yazılmış olabilir? seyrek olma nedeni bitki örtüsünün sıklığıdır.
A) İlk yerleşim alanlarının genellikle su kenarlarında ol- Bu parçadan hareketle;
masının nedeni nedir? I� Yerleşme alanını daraltan unsurlar
B) Yerleşme seçiminde doğal ve beşerî faktörlerden II� Ülkemizde kısa mesafede yerleşme tiplerinin farklı-
hangisinin etkisi daha fazladır? laşma nedenleri
C) Türkiye’deki yerleşme tiplerinin farklılaşmasında III� Toprak yapısının yerleşme alanı seçimine etkisi
hangi unsurlar etkilidir?
D) Ülkemizde yerleşme alanı seçiminde su kaynaklarına yukarıdakilerden hangileri hakkında bilgi sahibi olu-
namaz?
yakınlık bir ölçüt olarak görülebilir mi?
E) Doğal çevre özelliklerinin toplu ya da dağınık yerleş- A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
meler üzerinde etkili olduğu söylenebilir mi? D) I ve II E) II ve III

Giriş Yayınları / 9. Sınıf Coğrafya 37