Page 6 - 9. SINIF EDEBİYAT PARAGRAF - GİRİŞ YAYINLARI

4. ÜNİTE: MASAL / FABL PARAGRAF TESTİ 1

1 Masal; genellikle halkın yarattığı, ağızdan ağıza, kuşak- 3 Masalların ortaya çıkışı ile ilgili en yaygın görüşe göre
tan kuşağa sürüp gelen, olağanüstü kişilerin başından masalların kaynağı Eski Yunan ve Hint mitolojileridir. Eski
geçen olağan dışı olayları anlatan edebî türdür. Masal- Yunan’daki Ezop Masalları, en eski masal/fabl örnekleri-
lar; olaya dayalı, sanatsal metinlerdir. Genellikle bir dir. MÖ VI. yüzyılda yazıya geçirilmiş olan Ezop Masal-
tekerleme ile başlar. Masallarda yer ve zaman belirsizdir. ları’nda kahramanlar genellikle hayvanlardan seçilmiştir.
Olaylar, hayalî mekânlarda ve belirsiz geçmiş zamanda Hint edebiyatındaki Pançatantra adlı eser ile Beydeba’nın
geçer. Olayların anlatımında öğrenilen geçmiş zaman ya yazdığı Kelile ve Dimne, Doğu’daki ilk masal/fabl örnek-
da geniş zaman kullanılır. Kahramanlar genellikle devler, leridir. Arap ve İran kaynaklı Binbir Gece Masalları, Doğu
periler, cinler, padişahlar, prensler vb. kişilerdir. Masal- toplumlarının hayal dünyasının ürünüdür. Masalların anla-
lar iyi ile kötünün mücadelesini anlatır, masalın sonunda tıcısı Şehrazat’tır. Eserde hikâye içinde hikâye anlatım
iyilik üstün gelir. İyiler ödüllendirilir, kötüler cezalandırılır. tekniği kullanılmıştır. Binbir Gece Masalları; birçok dile
çevrilmiş, yüzyıllarca geniş bir coğrafyada dilden dile
Parçadan yola çıkarak aşağıdakilerin hangisine ula-
GİRİŞ YAYINLARI
şılamaz? dolaşmış, edebiyatta ve sinemada defalarca işlenmiştir.
Bu parçaya getirilebilecek en uygun başlık aşağıda-
A) Masallarda belli bir zaman kavramı yoktur. kilerden hangisi olabilir?
B) Masal kahramanları günlük yaşamda karşılaşılabile-
cek kişilerdir. A) Masal Örnekleri B) Masalların Özellikleri
C) Masallar, bir olaydan yola çıkarak anlatılır. C) Masalların Doğuşu D) Masal Kahramanları
D) Masallar, iyilerin lehine sonuçlanır. E) En Bilinen Masallar
E) Tekerleme ile başlamayan masallar da vardır.

2 Masallar; döşeme, serim, düğüm, çözüm ve dilek bölüm- 4 Kahramanları hayvanlar ve bitkiler olan, ders verme
lerinden oluşur. Döşeme bölümü, dinleyicinin ilgisini amacı güdülerek oluşturulan kısa manzum türe fabl denir.
çekme amacı taşıyan tekerleme bölümüdür. Masallar Fabllarda bir öğüt yer alır. Bu öğüt, genellikle bir atasözü
“Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde...” gibi kalıplaş- veya özdeyiş yoluyla verilir. Fabllarda soyut kavramlar,
mış sözlerle başlar. Serim bölümünde kişiler tanıtılır. “Bir somut olaylarla anlatılır. İnsanların başından geçen her
memleketin birinde...” gibi ifadelerle olaya giriş yapılır. türlü olay fablın konusunu, iyilik-kötülük gibi çatışmalar
Düğüm bölümünde olaylar gelişir, çatışma ortaya konur. olay örgüsünü oluşturur. Kahramanlar genellikle hayvan-
İyiler ve kötüler bu bölümde belirginleşir. Olayın ayrıntı- lardır fakat insanlar da zaman zaman bu kahramanlar
larına girilir. Merak duygusu yoğunluk kazanır. Olaylar arasında yer alır. Hayvanlar fablda kurnazlık, cesaret,
hızlanarak çözüm noktasına yönelir. Çözüm bölümünde; kibir, kıskançlık, kahramanlık gibi insani özellikleri temsil
düğüm bölümünde belirginleşen çatışma, iyilerin kazan- edecek şekilde yer alır; bunun için fabllarda genellikle
ması ve kötülerin cezalandırılmasıyla çözülür. Dilek bölü- teşhis ve intak sanatlarından yararlanılır. Olaya dayanan
münde “Darısı yurdumuzun güzelleri başına” gibi iyi dilek diğer türlerde olduğu gibi fablda da öyküleyici anlatıma
bildiren kalıplaşmış sözlerle masal son bulur. başvurulur. Fabl türünde de masalda olduğu gibi yer ve
zaman belirsizdir. Ders verme amacı güdüldüğü için dili
Parçaya göre aşağıdakilerden hangisi bir masalın
döşeme bölümüne ait değildir? sadedir. Zaman zaman kalıp sözlere yer verilir. Masalda
olduğu gibi fablda da “dostluk, dayanışma, korku, öfke,
A) Bir varmış, bir yokmuş, Allah’ın kulu çokmuş; çok kurnazlık” gibi evrensel tema ve kavramlar işlenir.
söylemesi günahmış.
Bu parçanın anlatımında ağırlıklı olarak kullanılan
B) Bir varmış, bir yokmuş… Evvel zaman içinde, kalbur düşünceyi geliştirme yolları aşağıdakilerden hangi-
saman içinde, bir padişahın iki kızı varmış. sidir?
C) Zaman zaman içinde, kalbur saman içinde, cinler cirit
oynarken eski hamam içinde; biz ne sağa baktık, ne A) Tanımlama - Tanık gösterme
sola; demir çarık, demir asa düştük yola. B) Örnekleme - Benzetme
D) Masal masal matitas… Kalaylandı bakır tas… Çuku- C) Benzetme - Örnekleme
ra düştü çıkamaz… Pır pır eder uçamaz. D) Karşılaştırma - Tanımlama
E) Onlar ermiş muradına, biz çıkalım kerevetine... E) Tanık gösterme - Benzetme

Giriş Yayınları / 9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 25