Page 59 - 9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları
P. 59

¦ §                                                                       59
                                                                                    59
            ŞİİR
          İmge: Bir şairin dış dünyayı olduğu gibi anlatması beklenemez. Şair benzetme, kişileştirme, mecaz
          ve söz sanatları yoluyla düşüncelerini alışılmışın dışında, çarpıcı bir şekilde dile getirir. Bu şekilde
          imgeler oluşturur. İmge, şiire anlam bakımından derinlik kazandırır, şiirin daha geniş bir yorum
          alanı kazanmasını sağlar. Her şairin kendine özgü bir imge anlayışı vardır. Şiirde özgünlüğü yaka-
          lamanın en önemli koşulu zengin ve farklı bir imge birikimine sahip olmaktır.

             * Aşağıdaki şiirde imgesel yönü öne çıkan ifadeler renkli olarak verilmiştir.

                                             Geceleyin
          EDİTÖR YAYINEVİ
           Geceleyin karanlıkta      Geceleyin karanlıkta      Geceleyin karanlıkta
           Suya attım ben sesimi     Gülümsedim buluta ben     Yıldız tuttum gök içinde
           Türkü oldu birdenbire     Saçlarına düşen yağmur    Işığını sana vurdu
           Denizinden geçen gemi     Gökkuşağı oldu birden     Bir gül açtı yüreğinde


             ŞİİRDE SÖYLEYİCİ (ANLATICI)
          Söyleyici: Şiirde konuşan, olayları yaşayan ve okur tarafından sesi duyulan, şairin ürettiği kurgu-
          sal kişiliğe söyleyici denir.

             * Dikilir köprü üzerine,
            Keyifle seyrederim hepinizi
          Mahlas: Mahlas bir edebiyat terimi olarak “şairlerin şiirlerinde kullandıkları takma ad” şeklinde
          tanımlanabilir. Divan şairleri çoğunlukla asıl isimlerinin yerine “mahlas” denilen takma adlarını kul-
          lanmışlardır.
              * Ey Fuzuli ışk men’in kılma nâsihden kabul      * Avniyâ kılma gümân kim sana râm ola nigâr
             Akl tedbirîdür ol sanma ki bir bünyâdı var  Sen Sitanbul şahısın ol Kalatanun şâhıdur

          Tapşırma: Halk şiirinde de mahlas kullanılır. Aşıkların şiirlerinde mahlas kullanmalarına halk şiirinde
          tapşırma denir.

              * Karac’oğlan der ki derdim pek beter      * Senden aldım bu feryâdı
             Bahçede bülbüller şakıyıp öter             Bu imiş dünyanın tadı
             Anayı atayı dün aldın yeter                Anılmazdı Veysel adı
             Var git ölüm bir zaman gene gel            O sana âşık olmasa


             MANZUME VE ŞİİR

             * Nazım yoluyla yazılmış yani ölçülü ve uyaklı bir şekilde kaleme alınmış metinlere “manzume” den-
            mektedir. Manzume biçimsel olarak şiire benzeyen ancak şiir olmayan metinlerdir.

          Manzumelerin genel özellikleri şunlardır:
              » Manzumeler olay eksenli metinlerdir. Bu bakımdan manzumelerde olay, mekân, zaman ve kişi-
           ler yer alır. Ders verme, didaktiklik ön plandadır.
   54   55   56   57   58   59   60   61   62   63   64