Page 59 - 9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları
P. 59
¦ § 59
59
ŞİİR
İmge: Bir şairin dış dünyayı olduğu gibi anlatması beklenemez. Şair benzetme, kişileştirme, mecaz
ve söz sanatları yoluyla düşüncelerini alışılmışın dışında, çarpıcı bir şekilde dile getirir. Bu şekilde
imgeler oluşturur. İmge, şiire anlam bakımından derinlik kazandırır, şiirin daha geniş bir yorum
alanı kazanmasını sağlar. Her şairin kendine özgü bir imge anlayışı vardır. Şiirde özgünlüğü yaka-
lamanın en önemli koşulu zengin ve farklı bir imge birikimine sahip olmaktır.
* Aşağıdaki şiirde imgesel yönü öne çıkan ifadeler renkli olarak verilmiştir.
Geceleyin
EDİTÖR YAYINEVİ
Geceleyin karanlıkta Geceleyin karanlıkta Geceleyin karanlıkta
Suya attım ben sesimi Gülümsedim buluta ben Yıldız tuttum gök içinde
Türkü oldu birdenbire Saçlarına düşen yağmur Işığını sana vurdu
Denizinden geçen gemi Gökkuşağı oldu birden Bir gül açtı yüreğinde
ŞİİRDE SÖYLEYİCİ (ANLATICI)
Söyleyici: Şiirde konuşan, olayları yaşayan ve okur tarafından sesi duyulan, şairin ürettiği kurgu-
sal kişiliğe söyleyici denir.
* Dikilir köprü üzerine,
Keyifle seyrederim hepinizi
Mahlas: Mahlas bir edebiyat terimi olarak “şairlerin şiirlerinde kullandıkları takma ad” şeklinde
tanımlanabilir. Divan şairleri çoğunlukla asıl isimlerinin yerine “mahlas” denilen takma adlarını kul-
lanmışlardır.
* Ey Fuzuli ışk men’in kılma nâsihden kabul * Avniyâ kılma gümân kim sana râm ola nigâr
Akl tedbirîdür ol sanma ki bir bünyâdı var Sen Sitanbul şahısın ol Kalatanun şâhıdur
Tapşırma: Halk şiirinde de mahlas kullanılır. Aşıkların şiirlerinde mahlas kullanmalarına halk şiirinde
tapşırma denir.
* Karac’oğlan der ki derdim pek beter * Senden aldım bu feryâdı
Bahçede bülbüller şakıyıp öter Bu imiş dünyanın tadı
Anayı atayı dün aldın yeter Anılmazdı Veysel adı
Var git ölüm bir zaman gene gel O sana âşık olmasa
MANZUME VE ŞİİR
* Nazım yoluyla yazılmış yani ölçülü ve uyaklı bir şekilde kaleme alınmış metinlere “manzume” den-
mektedir. Manzume biçimsel olarak şiire benzeyen ancak şiir olmayan metinlerdir.
Manzumelerin genel özellikleri şunlardır:
» Manzumeler olay eksenli metinlerdir. Bu bakımdan manzumelerde olay, mekân, zaman ve kişi-
ler yer alır. Ders verme, didaktiklik ön plandadır.