Page 162 - 9. Sınıf Tarih Öğretmenin Ders Notları
P. 162

¦                                                      §
            16262                 TÜRKLERİN İSLAMİYET'İ KABULÜ VE İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ
            1
             * Eski İran devlet geleneğinin ve İslam dünya-  *  Bu nedenle keyfi şekilde davranamazdı.
            sındaki tek hilafet anlayışının etkisiyle mer-
            kezi otoriteyi güçlendirmeye yönelik adımlar  *  Kurultay geleneğinin ve İslam’daki meşveret

            attı.                                   ilkesinin  gereği  olarak  haftanın  belli  günle-
                                                    rinde devlet adamları ve komutanlarla isti-
             * Bu amaçla vezirlik makamına İranlı yönetici-  şare ederdi.
            leri tayin etti.
                                                   *  Devlet yöneticilerinde aranan özellikler konu-
             * Merkeziyetçi  bir  politika  izleyen  bir  diğer   sunda Selçuklu sultanlarını en fazla etkileyen
            hükümdar ise Alp Arslan oldu.           devlet adamı Nizamülmülk’tür.
          EDİTÖR YAYINEVİ
             * Alp Arslan bu amaçla vezirlik makamına mer-  *  Alp  Arslan’a  dokuz,  onun  oğlu  Melikşah’a
            kezi devlet teşkilatını savunan Nizamülmülk’ü   yirmi  yıl  vezirlik  yapan  Nizamülmülk  devlet
            getirdi.                                yönetimi  ile  ilgili  düşüncelerini  Melikşah’ın
                                                    isteğiyle yazdığı Siyasetname’de anlattı.
             * Bir yandan da oğlu Melikşah’ı veliaht tayin
            ederek  kendisinden  sonra  çıkabilecek  taht
            kavgalarının önüne geçmek istedi.
             * Büyük  Selçuklu  Devleti’nde  hutbe  okutmak,
                                                      BİL
            para bastırmak, çetr adı verilen hükümdar   BİLGİ ÖĞRENGİ ÖĞREN
            şemsiyesi, tuğ, sancak, otağ denilen hüküm-  Siyasetname’ye Göre Hükümdar
            dar çadırı, nevbet ve mühür bağımsızlık sem-    y Sultan  Alp  Arslan’a  dokuz  yıl  ve  sultan
            bolü olarak kullanılırdı.                Melikşah’a yirmi yıl vezirlik yapan Nizamül-
                                                     mülk ünlü eseri Siyasetname’de hükümda-
             * En  üst  kademesinde  sultanın  bulunduğu
            Selçuklu  Devleti’nde  güç  ve  yönetim  yapısı   rın vasıflarını şu şekilde belirtmiştir;
            saray, hükümet, adliye ve ordu unsurlarından     » Hükümdar; adaletli, bilgili ve güzel ahlak
            oluşmuştur.                              sahibi olmadır.
                                                        » Hükümdar;  Allah’ın  emaneti  olan  hal-
                                                     kın sorunlarını aracısız dinlemeli, mazlumun
                                                     hakkını vermelidir.
             SARAY                                      » Hükümdarın  herkese  eşit  şekilde  yansı-

          *  Hükümdar,  ailesi  ve  maiyeti  ile  birlikte   yan bir adalet olmalıdır.
            sarayda yaşardı.                            » Devlet  işlerini  alimler  ve  cihan  görmüş-
                                                     lerle istişare etmelidir.
          *  Devletin mutlak yöneticisi olan sultan, ikta-
            ları dağıtmak asker ve sivil görevlileri tayin     » Ferasetli olmalı, meseleler üzerinde kafa
            etmek gibi geniş yetkilere sahipti.      yormalı,  töre  ve  geleneklere  karşı  ilgili
                                                     olmalıdır.
          *  Bununla birlikte sultanın devleti yönetirken     » Liyakat sahibi olanlara görev vermeli ve
            mevcut kanunlara, Türk töresine ve İslam’ın
            esaslarına  riayet  etmek  gibi  yükümlülükleri   devlet  görevlilerini  sürekli  denetim  altında
            vardı.                                   tutmalıdır.
   157   158   159   160   161   162   163   164   165   166   167