Page 162 - 9. Sınıf Tarih Öğretmenin Ders Notları
P. 162
¦ §
16262 TÜRKLERİN İSLAMİYET'İ KABULÜ VE İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ
1
* Eski İran devlet geleneğinin ve İslam dünya- * Bu nedenle keyfi şekilde davranamazdı.
sındaki tek hilafet anlayışının etkisiyle mer-
kezi otoriteyi güçlendirmeye yönelik adımlar * Kurultay geleneğinin ve İslam’daki meşveret
attı. ilkesinin gereği olarak haftanın belli günle-
rinde devlet adamları ve komutanlarla isti-
* Bu amaçla vezirlik makamına İranlı yönetici- şare ederdi.
leri tayin etti.
* Devlet yöneticilerinde aranan özellikler konu-
* Merkeziyetçi bir politika izleyen bir diğer sunda Selçuklu sultanlarını en fazla etkileyen
hükümdar ise Alp Arslan oldu. devlet adamı Nizamülmülk’tür.
EDİTÖR YAYINEVİ
* Alp Arslan bu amaçla vezirlik makamına mer- * Alp Arslan’a dokuz, onun oğlu Melikşah’a
kezi devlet teşkilatını savunan Nizamülmülk’ü yirmi yıl vezirlik yapan Nizamülmülk devlet
getirdi. yönetimi ile ilgili düşüncelerini Melikşah’ın
isteğiyle yazdığı Siyasetname’de anlattı.
* Bir yandan da oğlu Melikşah’ı veliaht tayin
ederek kendisinden sonra çıkabilecek taht
kavgalarının önüne geçmek istedi.
* Büyük Selçuklu Devleti’nde hutbe okutmak,
BİL
para bastırmak, çetr adı verilen hükümdar BİLGİ ÖĞRENGİ ÖĞREN
şemsiyesi, tuğ, sancak, otağ denilen hüküm- Siyasetname’ye Göre Hükümdar
dar çadırı, nevbet ve mühür bağımsızlık sem- y Sultan Alp Arslan’a dokuz yıl ve sultan
bolü olarak kullanılırdı. Melikşah’a yirmi yıl vezirlik yapan Nizamül-
mülk ünlü eseri Siyasetname’de hükümda-
* En üst kademesinde sultanın bulunduğu
Selçuklu Devleti’nde güç ve yönetim yapısı rın vasıflarını şu şekilde belirtmiştir;
saray, hükümet, adliye ve ordu unsurlarından » Hükümdar; adaletli, bilgili ve güzel ahlak
oluşmuştur. sahibi olmadır.
» Hükümdar; Allah’ın emaneti olan hal-
kın sorunlarını aracısız dinlemeli, mazlumun
hakkını vermelidir.
SARAY » Hükümdarın herkese eşit şekilde yansı-
* Hükümdar, ailesi ve maiyeti ile birlikte yan bir adalet olmalıdır.
sarayda yaşardı. » Devlet işlerini alimler ve cihan görmüş-
lerle istişare etmelidir.
* Devletin mutlak yöneticisi olan sultan, ikta-
ları dağıtmak asker ve sivil görevlileri tayin » Ferasetli olmalı, meseleler üzerinde kafa
etmek gibi geniş yetkilere sahipti. yormalı, töre ve geleneklere karşı ilgili
olmalıdır.
* Bununla birlikte sultanın devleti yönetirken » Liyakat sahibi olanlara görev vermeli ve
mevcut kanunlara, Türk töresine ve İslam’ın
esaslarına riayet etmek gibi yükümlülükleri devlet görevlilerini sürekli denetim altında
vardı. tutmalıdır.