Page 165 - 9. Sınıf Tarih Öğretmenin Ders Notları

¦ TÜRKLERİN İSLAMİYET'İ KABULÜ VE İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ § 1 16565

TOPLUM YAPISI

* Büyük Selçuklu Devleti’nin sınırları içinde Türklerin yanı sıra Araplar, İranlılar, Yahudiler ve diğer
din ve milletlerden insanlar bir arada yaşardı.

* Selçuklularda toplumun her kesiminden insanlar yeteneklerine göre devletin en önemli mevkile-
rinde görev alabilirlerdi. Selçuklularda Orta Çağ Avrupasındaki sınıf farklılığı, Hindistan’daki gibi
kast sistemi yoktu.

* Toplum, sosyal sınıflandırmaya dayalı değildi. Halk genel olarak yönetenler ve yönetilenler olmak
EDİTÖR YAYINEVİ
üzere ikiye ayrılırdı. Toplumun temeli adalet ve eşitlik gibi ilkeler üzerine tesis edilmişti.
* Selçuklularda halk; köylüler, konargöçerler ile şehir ve kasabalılar olarak yaşayış şekillerine göre
üç gruba ayrılmıştı. Köylüler tarım, konargöçerler hayvancılık, şehir ve kasabalılar ise ticaret ve
zanaat ile uğraşırlardı.

* Toplumun refahını arttırmaya ve ülke ekonomisini geliştirmeye çalışan Selçuklu sultanları çeşitli
önlemler aldılar. Bu amaçla Horasan’da ve Irak’ta sulama kanalları açtılar.
* Çiftçilere tohum ve çift hayvanı vererek tarım üretimini arttırmak istediler. Yollarda güvenliği
sağlayıp kervansaraylar yaptırarak ticaretin gelişmesine uygun bir ortam hazırladılar.

* Selçuklu topraklarında en çok buğday, pirinç ve pamuk tarımı yapılırdı. Hayvancılıkla uğraşanlar
ise genellikle at ve koyun yetiştirirlerdi. Dokumacılık, Selçukluların en ileri oldukları zanaat dal-
larından biriydi.

* Ülkede halı ve kilim dokumacılığının yanı sıra pamuklu, yünlü ve ipekli kumaş dokumacılığı da yapı-
lırdı. Ayrıca çinicilik ile demir, bakır ve gümüş işçiliği de gelişmişti.

* Selçukluların başlıca ihraç ürünleri canlı hayvan, halı, ipek ve çeşitli madenlerdi. Dışarıdan aldık-
ları ürünlerin başında ise şeker gelirdi. Büyük Selçuklu Devleti’nin başlıca gelir kaynakları Müslü-
man çiftçilerden alınan öşür ile gayrimüslimlerden alınan haraç ve cizye vergileriydi.

* Savaşlarda elde edilen ganimetlerin bir bölümü ve bağlı devletlerin ödediği vergiler de devlet hazi-
nesine aktarılırdı.

BÜYÜK SELÇUKLU KÜLTÜR MEDENIYETI

DÜŞÜNCE VE ILIM HAYATI

* Büyük Selçuklu Devleti’nde düşünce ve ilim hayatı alanındaki ilk sistemli çalışmalar medreselerin
açılışıyla başlamıştır.

* Selçuklu medreseleri deyince akla ilk gelen isimler Sultan Alp Arslan ve veziri Nizamülmülk’tür.

* Nizamülmülk’ün adıyla anılacak medreseleren ilki Nişabur’da kurulmuştur.