Page 85 - 9. Sınıf Tarih Öğretmenin Ders Notları

¦ İLK VE ORTA ÇAĞLARDA TÜRK DÜNYASI § 85
85

GÜÇ PAYLAŞIMI VE YÖNETIM ORGANIZASYONU

KURULTAY

* İlk Türk devletlerinde siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel konuların görüşülüp karara bağlandığı
meclislere “toy” ya da “kurultay” denilirdi.
* Kurultay devlet yönetiminin temelini oluşturan en yüksek kuruluştu.

* Kurultay üyelerine “toygun” adı verilirdi.

* Hatun başta olmak üzere askeri ve idari yüksek görevlilerin tâbi üye olduğu kurultay yılda üç kez
* EDİTÖR YAYINEVİ
toplanarak devlet işlerini görüşürdü.

N
NOTOT
y Savaş, barış, göç, isyan ve tâbi olma gibi bazı olağanüstü durumlarda da kurultay toplanırdı.

* Kurultay kağanın seçiminde ve görevden alınmasında da etkiliydi.

* Kağan, kurultayın doğal başkanıydı ve kağanın olmadığı zamanlarda ise kurultay aygucı (başba-
kan) başkanlığında toplanırdı.
* Kurultay kararlarının uygulanmasını sağlamak ve kararları takip etmek için buyruklardan
(bakan) oluşan bir ayuki (hükümet) bulunurdu.

* Dolayısıyla ilk Türk devletlerinde, kurultay (yasama) ve hükümet (yürütme) birbirinden ayrı
kurumlardı. Ancak halktan ve yönetimden birinci derece sorumlu olan kişi kağandı.

* Kağan kut sahibi devlet başkanı, başkomutan ve topluma liderlik eden biri olarak bütün gücü
şahsında toplardı.
Kağan savaşa ve barışa karar verir, devletin iç ve dış politikasını belirlerdi.

* Bütün devlet görevlileri, askerler ve halk kağanın her bir kanun hükmünde olan emirlerine
uymakla yükümlüydü.

* Kağan aynı zamanda yargı yetkisini de elinde bulundururdu.
* Bu nedenle yüksek mahkemeye başkanlık yapar, devlete karşı işlenen suçlarla ilgili davalar başta
olmak üzere büyük davalarda sanıkları yargılayarak cezalar verebilirdi.

N
NOTOT
y Kurultay üyelerinin temsil niteliğinin olması, kanun yapma, hakan seçme, hakanı denetleme
ve onun yetkilerini kısıtlama; gerekirse hakanı görevden alma gücüne sahip olmaları ilk Türk
devletlerinin demokratik bir nitelik taşıdıklarını göstermektedir.