Page 21 - 9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Özetli Lezzetli Soru Bankası

[ DİLİN KULLANIMINDAN DOĞAN TÜRLERİ ] 21

12 Aynı dil içinde fonetik, morfolojik, sentaks 13 Türkçenin lehçeleri aşağıdaki seçenek-
ve anlam bakımından farklılıklar gösterebi- lerin hangisinde doğru verilmiştir?
len, belli yerleşim bölgelerine veya sınıflara A) Özbekçe - Uygurca
özgü olan konuşma diline .......................... B) Yakutça - Çuvaşça
denir.
C) Azerice - Kırgızca
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere D) Uygurca - Yakutça
aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
E) Çuvaşça - Tatarca
A) lehçe B) argo C) jargon
D) ağız E) şive
EDİTÖR YAYINEVİ
14 ŞİVELER
GÖL KÖL KÜÖL KÜL KO’L

Türkiye Kırgız Saka Başkurt Özbek
Türkçesi Türkçesi Türkçesi Türkçesi Türkçesi
Görselde verilenlerle ilgili olarak aşağıdaki yorumlardan hangisinin yapılması doğru
olur?
A) Şivelerde yalnızca söyleyiş farklılığı vardır.
B) Şivelerde söyleyiş, dilin yapısı ve söz varlığı farklılık göstermektedir.
C) Şive, yerel farklılıklar sonucunda ortaya çıkmaktadır.
D) Şivelerdeki farklılıklar dil bilimciler tarafından takip edilemez.
E) Şivede yalnızca günlük konuşmalarda farklılıklar görülmektedir.

15 Dövran bir insanı ucaldıb, ucaldıb, birdən ən yüksəkdən yerə elə çırpır ki, bir də uçmasına çarə
tapılmaz. Bəzən də, əksinə, bir insanı illərlə xar edib, birdən yüksəldir.
Aşağıdakilerin hangisinde bu parçada örneklenen dilin kullanımından doğan türünün
tanımı doğru verilmiştir?
A) Ortak dilden ayrı olarak belirli toplulukların ses, yapı, söz dizimi ve anlam bakımından
farklılık gösteren dildir.
B) Aynı ülke sınırları içinde ses, yapı, söz dizimi ve anlam bakımından farklılık gösteren dildir.
C) Bir dilin bilinmeyen bir devrinde kendisinden ayrılmış olan çok büyük farklılıklar gösteren
kollarıdır.
D) Bir dilin yazılı kaynaklarla izlenebilen tarihî gelişimi içinde ayrılmış kollarıdır.
E) Aynı topluluktaki insanların kendi aralarında kullandıkları dildir.

Jargon Standart (Ölçünlü) Dil
Belli bir grup arasında dayanışma ve çıkar birliğini devam ettir- Toplumu oluşturan insanların hem konuşurken hem de yazarken
mek ve korumak amacıyla oluşturulmuş, başka kişiler tarafın- hep birlikte uydukları, ağız özelliklerinden bağımsız, çeşitli ku-
dan anlaşılmayan yapay dile “jargon” denir. Jargonlar, söz konu- rallara bağlı olan ortak dile standart (ölçünlü) dil denir. Standart
su gruptaki üyelerin sıkça kullandıkları düşünceleri kısaca ifade dil, kuralları çeşitli gramer kitaplarında, yazım kılavuzlarında ve
edebilmek için geliştirilmiştir. Jargon, çoğu zaman toplu iletişimi sözlüklerde belirtilen dildir. Bu dil toplumda anlaşmayı ve birliği
engeller çünkü grubun dışındakiler söylenenleri anlamazlar. sağlayan önemli bir unsurdur.