Page 47 - 2024 KPSS TEK KİTAP KONU ANLATIMLI - DATA YAYINLARI

TÜRKIYE’NIN IKLIMI VE BÖLÜM 3

BITKI ÖRTÜSÜ

IKLIM VE HAVA DURUMU

Bir yerde meydana gelen hava olaylarının uzun yıllar boyunca gösterdiği ortalama duruma iklim denir. Bir yerdeki hava olaylarının
kısa süreli değerlendirilmesine hava durumu denir. Sinoptik haritalar hava durumunu gösterir.

TÜRKIYE’NIN IKLIMINI ETKILEYEN FAKTÖRLER

Matematik Konumunun Etkisi Etrafındaki Kara Kütleleri
DATA YAYINLARI
Orta Kuşak’ta yer alan ülkemizde dört mevsim belirgin olarak Balkanlar, Kuzey Afrika, Arabistan ve Sibirya gibi kara kütleleri
yaşanır. Bu nedenle yıllık sıcaklık farkları fazladır. Cephe yağış- Türkiye iklimini etkiler. Çünkü rüzgârlar bu kara kütleleri üze-
ları etkilidir, iklimde çeşitlenmeler meydana gelmiştir. Güneyden rinde oluşan hava kütlelerini ülkemize taşır.
kuzeye doğru sıcaklıklar azalmaktadır. Güneyden esen rüzgâr-
lar sıcaklığı arttırmaktadır. Etrafındaki Basınç Merkezleri

Türkiye’nin iklimi, kuzeyinde ve güneyinde oluşan yüksek ve
Yükselti
alçak basınçların etkisi altındadır.
Yükselti arttıkça sıcaklık azaldığından dolayı yüksek yerler çev- Örneğin, Türkiye’de yaşanan soğuk kış mevsimi Sibirya yüksek
resine göre hem soğuk hem de daha yağışlıdır. Doğu Anadolu basınç merkezinin etkisidir. Yine ülkemizde yaşanan kurak yaz
Bölgesi’nde sıcaklıkların düşük olmasının nedeni yükseltinin mevsimi Asor Yüksek Basınç Merkezi’nin etkisidir.
fazla olmasıdır. Yüksek yerlerde kar yağışı erken başlar, geç
biter ve kar örtüsü uzun süre yerde kalır. Günlük ve yıllık sıcaklık
farkları fazla olur. Bakının Etkisi
Türkiye Kuzey Yarım Küre’de olduğu için dağların güneye bakan
Dağların Uzanış Biçimi yamaçları, kuzeye bakan yamaçlarından daha fazla Güneş
enerjisi alır ve daha fazla ısınır.
Dağların Akdeniz ve Karadeniz kıyılarına paralel uzanışı deniz
etkisini kıyı ile sınırlandırmıştır. Bu nedenle aynı bölge içinde
bile iklimde büyük farklılıklar meydana gelmiştir. Denizler
Ege Bölgesi’nde kıyıya dik uzanan dağlar deniz etkisinin 150– Denizlerin ısınma ve soğumayı yavaşlatmasından, yağışı artır-
200 km kadar içerilere sokulmasına neden olmuş ve kıyı ile iç masından dolayı kıyı bölgelerimizde yağış miktarları fazla,
kısımlar arasında iklim farklılığı azalmıştır. sıcaklık farkları az olan denizel iklimler görülür.

TÜRKIYE’DE IKLIM ELEMANLARI

Sıcaklık

Bir yerde ölçülen sıcaklık değerlerine gerçek sıcaklık, o yerin yükseltisine göre deniz yüzeyinde olduğu kabul edilerek hesaplanan
sıcaklık değerlerine ise indirgenmiş sıcaklık denir.

Türkiye’de Sıcaklığın Dağılışını Etkileyen Faktörler

Enlem: Türkiye’de enleme bağlı olarak kuzeye gidildikçe sıcaklık azalır.
Bakı: Dağların güneşten daha fazla enerji alan yamaçlarını ifade eder. Türkiye, Kuzey Yarım Küre’de olduğu için dağların güney
yamaçları kuzey yamaçlarından daha sıcak olur.

Yükselti: Yükseklere çıkıldıkça sıcaklık her 100 metrede 0,5ºC azalır. Türkiye’de doğuya gidildikçe yükseklik arttığı için sıcaklık
azalır.

Kara ve denizlerin dağılışı: Karalar çok ve çabuk ısınıp soğur. Türkiye’de kıyılardan iç kesimlere gidildikçe sıcaklık farkları artar.

589