Page 12 - Eğitim Bilimleri Çalışma Yaprakları

ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ EĞİTİM BİLİMLERİ

Duyusal Uyarıcıların Etkileşimi Model Alma Sürecinin Aşamaları
• Organizmanın sergilediği davranışın çoğunlukla tek bir uyarı- Dikkat Hatırlama Uygulama Güdülenme
cının değil birden çok uyarıcının sonucunda ortaya çıkmasıdır.
Örneğin; Dikkat
Ý Okula geç kalan (birinci uyarıcı) ve otobüsü de kaçıran (ikin- • Öğrenen kişi bu aşamada dikkatini modele verir, modelin
ci uyarıcı) bir öğrencinin okula koşarak gitmesi (ortaya çıkan davranışlarını izler.
davranış) • Dikkatle izleme, doğru algılama ve doğru öğrenme süreçle-
rini kapsar.
Koşullu (Tepkisel) Engelleme
Örneğin;
• Organizmanın herhangi bir öğrenme içeriğine karşı sürekli
tepkide bulunması sonucunda yorulması ve bundan dolayı Ý Sosyal medyada karşılaştığı bir yemek tarifini öğrenmek için
sönmenin gerçekleşmesidir. bireyin yemeğin yapılışını izlemesi
• Koşullu engellemenin önüne geçmek için aralıklı tekrarlar Hatırlama
yapmak gerekir. • Öğrenen kişi bu aşamada öğrendiklerini belleğinde saklar
Örneğin; ve gereğinde geri çağırır.
Ý Sabahtan öğleye kadar aralıksız yürüyüş yapan birinin aşı- • Davranışları zihinde kaydetme sürecidir.
rı yorulması ve parkur henüz bitmeden yürümeyi bırakması • Kodlama ve sembolleştirme kapasitesiyle yakından ilgilidir.
(Aralıklı tekrar yapılmadığı için sönme gerçekleşti.) Örneğin;
Ý Bir doğa yürüyüşünde programın “30 dakika yürüyüş, 10 da- Ý Çırağın, ustasının motor yağını arabaya nasıl doldurduğunu
kika mola, 30 dakika yürüyüş, 30 dakika yemek arası, 30 da- izleyip ustasının yaptığı işlemleri zihnine kaydetmesi
kika yürüyüş, 10 dakika mola…” şeklinde planlanması ve bu
sayede ekipteki herkesin yürüyüşü tamamlayabilmesi (Aralıklı Uygulama (Davranışa Dönüştürme/Yeniden Üretme)
tekrar yapıldı ve koşullu engelleme yaşanmadı.) • Öğrenen kişi bu aşamada öğrendiklerini performansa dö-
Salınım Etkisi nüştürür, uygular.
• Özyeterlik kapasitesiyle yakından ilgilidir; bireyin öğrendikle-
• Organizmanın tepkisinin engellenmesine yol açan uyarıcıla-
rın duruma, zamana göre değişiklik gösterebilmesidir. rini uygulayabilmesi için fiziksel yeterliğin yanı sıra başarma-
ya yönelik istek ve inanca da sahip olması gerekir.
Örneğin; Canı sıkkın olan ve bu nedenle hiçbir şey yapmak iste- Örneğin;
meyen birinin bu durumunun sebebinin ailevi ya da kişisel bir
sorundan kaynaklanıyor olabileceği gibi baş ağrısı gibi fizyolojik Ý Bir çocuğun, ablasının bisiklet sürerken yaptıklarını izleyip zih-
bir rahatsızlıktan da kaynaklanıyor olabilmesi nine yerleştirdikten sonra bu bilgileri kullanarak bisiklet sürmesi
Güdülenme (Pekiştirme)
Crespi Etkisi
• Bu aşama, öğrenen kişinin öğrendiklerinden yola çıkarak or-
• Pekiştireç miktarı ile performans (tepki) arasındaki pozitif taya koyduğu performanstan aldığı doyumu ifade eder.
korelasyonu ifade eder. Yani pekiştireç (ödül) ne kadar artar-
sa performans da o kadar artar. Öğrenen, bu aşamada üç farklı pekiştirme yoluyla güdülenebilir:
Örneğin; Öğretmenlerine daha yüksek maaş veren ve daha çok Doğrudan Pekiştirme
özlük hakkı sağlayan bir eğitim kurumundaki öğrenci başarısı- Bireye dış çevre tarafından verilen pekiştirmedir.
nın bunların düşük olduğu bir eğitim kurumuna göre daha yük- Örneğin;
sek olması
Ý Oğluna araba sürmeyi öğreten bir babanın çocuk arabayı sü-
BİLİŞSEL AĞIRLIKLI DAVRANIŞÇI KURAMLAR rebildiğinde ona bir araba alması
Sosyal (Dolaylı / Model Alarak / Gözlem Yoluyla) Dolaylı Pekiştirme
Öğrenme Kuramı (A. Bandura) Bireyin doğrudan pekiştireç almadan modelin uygun davranışları-
nın pekiştirilmesi nedeniyle aldığı pekiştirmedir.
Sosyal öğrenme kuramına göre;
Örneğin;
• Öğrenme için pekiştirme veya performansa dönüştürme zo-
runlu değildir. Ý Her gün uyandığında yatağını toplayan abisinin annesi tara-
• Öğrenme organizmanın başkalarını, çevresini gözleyip olay- fından ödüllendirildiğini gören kardeşin de yatağını toplamaya
ları bilişsel bir düzen içinde kurmasıyla gerçekleşir. başlaması
• Bir davranış öğrenilmiş olsa da mutlaka performansa dönüş- İçsel Pekiştirme
türülmüş olması gerekmez. Öğrenilmiş bir davranış ancak Bireyin kendisine veya model aldığı kişiye herhangi bir pekiştireç
uygun koşullar oluşursa performansa dönüştürülür. verildiğine bakmaksızın kendini pekiştirmesidir.
• Performans ve öğrenme aynı şeyler değildir. Örneğin;
• Organizma, modelden öğrendiğini hemen davranışa dönüş- Ý Evrim konusuna ilgi duyan birinin evrim üzerine hacimli bir ki-
türmeyebilir.
tabı okuduktan sonra kendini takdir etmesi
87