Page 16 - 10-sinif-cografya-odn

30 DOĞAL SİSTEMLER
LAPYA
ˇ Karstik şekillerin en küçüğüdür. Oluk ve oyuklardan oluşur.
DÜDEN
ˇ Düdenlerden yüzeydeki sular yer altına dalar. Düdenlere Batı Toroslar’da ve İç Anado-
lu’da rastlanır.
DOLIN
ˇ Çözünmeyle meydana gelir. Tava biçimindeki çanaklardan oluşur. Toroslarda yaygın
olarak görülür.
neyinde, Mut’un kuzeydoğusundaki Aksıfat Platosu’nda ve Göller Yöresi’nde rastlanır.İ
UVALA
ˇ Birbirine yakın dolinlerin birleşmesiyle oluşur. Bu tür şekillere daha çok Karaman’ın gü-

POLYE
ˇ Karstik şekillerin en büyüğüdür. Oluşumunda çözünme ve tektonik olaylar etkilidir. Ak-
deniz ve Ege’de daha çok görülür. Başlıca polye türleri; Elmalı, Muğla, Bademağaç,
Bozova, Çeltikçi, Korkuteli ve Avlan’dır.
TRAVERTEN
ˇ Antalya Ovası’nda travertenlere rastlanmaktadır. Antalya Ovası’ndaki travertenler ba-
samaklar halindedir. Denizli Pamukkale’deki travertenler turizm açısından önemli bir
yere sahiptir.
OBRUK EDİTÖR YAYINEV
ˇ Yer altı mağaralarının çökmesiyle obruklar oluşur. Türkiye’de başlıca obruk türleri şun-
lardır; Kızören, Çıralıdeniz, Meyil, Timraş, Suluobruk, Kuruobruk... Cennet ve Cehen-
nem obrukları Silifke yakınlarında bulunur.
YER ALTI MAĞARASI
ˇ Türkiye’deki yer altı mağaralarının büyük bir kısmı Toroslar’da görülmektedir. Yarımbur-
gaz (İstanbul), Damlataş, Dim (Alanya), Karaca (Gümüşhane), Karain (Antalya), İnsuyu
(Burdur), Narlıkuyu (Mersin), Ballıca (Tokat) Türkiye’deki başlıca mağaralardır.
NOT:
Mağaraların tavanlarındaki sarkıtlar, tabanlarındaki dikitler, sarkıt ve dikit birleşmesiyle
oluşan sütunlar çökelmeyle oluşur.

BUZULLARIN OLUŞTURDUĞU YER ŞEKILLERI
ˇ Türkiye Orta Kuşak’ta yer almaktadır. Bu nedenle Türkiye’de buzulların kapladığı alan
azdır.
ˇ Buzul Dönemlerinde Dünya genelinde sıcaklıklar düşmüştür ve buzulların kapladığı
alan genişlemiştir. Türkiye’de bu dönemde buzullar 2200 metreye kadar etkili olmuştur.
ˇ Erciyes, Kaçkarlar, Ağrı Dağı, Sat Dağı, Süphan Dağı, Buzul Dağı, Aladağlar ve Bolkar
dağları üzerinde buzulların olduğu yerlerdir.
ˇ Ağrı Dağı’ndaki buzul takke buzuludur. Diğer buzullar ise vadi ve sirk buzullarıdır.