Page 19 - 10-sinif-cografya-odn

DOĞAL SİSTEMLER 39
Beslenme Kaynağına Göre Akarsular: Akarsular, yağmur, kar, buz erimeleri,
göl ve yer altı sularından beslenirler. Bazı akarsular sadece bir kaynaktan beslenirken
bazı akarsular farklı birçok kaynak- B
tan beslenebilir. Farklı kaynaklarla Havza A
beslenen ve farklı iklim bölgelerin- Havza
den geçen akarsular karma yapılı Su Bölümü
akarsuları oluşturur. Nil Nehri bu tür Çizgisi
akarsulara en güzel örnektir.

Döküldüğü Yere Göre Akarsular: Bir akarsuyun kollarıyla birlikte kapladığı su toplama
EDİTÖR YAYINEVİ
alanına akarsu havzası denir. Komşu iki akarsu havzasını birbirinden ayıran sınıra su
bölümü çizgisi denir. Sularını denizlere ulaştırabilen akarsulara açık havza, ulaştırma-
yanlara ise kapalı havza denir. Akarsu havzasını etkileyen faktörler iklim, yer şekilleri ve
kayaçlardır. Amazon Nehri ve Kızılırmak birer açık havza özelliği taşımaktadır.
YER ALTI SULARI VE KAYNAKLAR

Piezometrik Seviye
(Serbest Akifer)

Geçirimsiz
Tabaka Serbest Akifer
Akifer Kuyu içinde Su Seviyesi
(Serbest Akifer)
Geçirimsiz
Tabaka
ˇ Yeryüzüne inen yağışların bir kısmı geçirimli tabakalardan geçip yer altında geçirim-
siz tabaka üzerinde birikir. Geçirimsiz tabaka üzerinde biriken bu sular yer altı sularını
oluşturur. Yer altı sularının içinde bulunduğu tabakaya akifer denir. Yer altı suları tatlı
suların %31. 4 ’ünü oluşturur. Yer altı sularının yeryüzüne çıktığı yerlere kaynak adı
verilir. Kaynaklar oluşumlarına göre çeşitli gruplara ayrılır:

a) Vadi ve Yamaç Kaynağı: Akarsu vadilerinin ve
yüzey şekillerinin yamaçlarından yeryüzüne çıkan Vadi
sulardır. Yağış miktarının fazla olduğu dönemlerde Su
kaynaktan çıkan su miktarı artarken, yağışın azal-
dığı dönemlerde su miktarı azalır. Tarım alanlarını Su
sulama, içme ve kullanma suyu olarak yararlanır.

b) Karstik Kaynak: Kolay çözülebilen kayaçların
yaygın olduğu arazilerde yer altındaki mağaraların
içerisinde suların birikmesiyle ve bu suların mağara
ağızlarından yüzeye çıkmasıyla oluşan kaynaklardır.
Suları kireçlidir.

c) Artezyen Kaynak: İki geçirimsiz tabaka arasında-
ki geçirimli tabakada birikmiş olan suların insanların
sondaj yoluyla yeryüzüne çıkarmasıyla oluşan kay-
naklardır. Sulama ve içme suyu sağlamak amacıyla
kullanılırlar.