Page 20 - T.C. Sağlık Bakanlığı ÜDS Diyetisyen Konu Anlatımlı

10.
YAŞLI BESLENMESI

ÜNİTE

DATA YAYINLARI

3. Yaşlanma Süreci
1. YAŞLILIKTA BESLENME – GİRİŞ VE
TANIMLAR Yaşlanma, intrauterin dönemde başlayıp ölüme kadar
süren, evrensel ve kaçınılmaz bir biyolojik süreçtir.
Ɖ Kronolojik yaşlanma: Takvim yaşına göre değerlen-
1. Yaşlılık Nedir? dirilir
Yaşlılık, bireyin yaşam döngüsü içinde doğumdan ölüme Ɖ Biyolojik yaşlanma: Organların fonksiyonel yıpran-
kadar geçen sürede, olgunluk ve gelişim evrelerinden masıyla oluşur
sonra karşılaşılan, genetik yapı ve çevresel etkilerle Fizyolojik yaşlanma: Kas, kalp, akciğer gibi sistem-
şekillenen, biyolojik, fizyolojik, psikolojik ve sosyal deği- Ɖ lerdeki işlev kaybı
şimlerin görüldüğü doğal bir dönemdir.
Ɖ Psikolojik yaşlanma: Hafıza, algı, zeka gibi bilişsel
Ɖ Hücre düzeyinde başlayan ve organizmanın gene- fonksiyonlarda bozulma
linde fonksiyonel kayıplara yol açan bir süreçtir.
Ɖ Duygusal yaşlanma: Kişinin yaş algısının değişimi
Ɖ Geriye dönüşü olmayan moleküler, hücresel ve siste-
mik değişimlerle karakterizedir. 4. Yaşlanma Süreci Aşamaları (Klasik
Ɖ Bireyin üretkenliğinin azalması, çevreye adaptasyon Yaklaşım)
kapasitesinin düşmesi ve sağlık sorunlarının artışı ile
tanımlanır. 1. Moleküler Yaşlanma: DNA hasarı, protein yapı
bozulmaları
2. Yaşlılığın Tanımları ve Sınıflamaları 2. Hücresel Yaşlanma: Hücre bölünmesinin yavaşla-
ması
2.1. DSÖ (WHO) Tanımı: 3. Doku-Organ Yaşlanması: Fonksiyon kaybı (kalp,

Ɖ “Yaşamsal fonksiyonların yavaşlaması, organizmanın böbrek, karaciğer vb.)
verimliliğinde düşüş ve çevresel uyum yeteneğinin 4. Bireysel Yaşlanma: Kişisel adaptasyon kaybı, işlev-
azalmasıdır.” sel sınırlılık
Ɖ DSÖ’ye göre 65 yaş ve üzeri bireyler yaşlı olarak 5. Toplumsal Yaşlanma: 65 yaş üzeri bireylerin toplum-
kabul edilir. daki oranının artması

2.2. Shephard Sınıflaması:
5. Yaşlanma Türleri
Shephard sınıflaması, yaşlı bireyleri fonksiyonel kapasi-
telerine göre gruplandırır. Bu sınıflama yaşlıların sadece Tür Açıklama
yaşlarına değil, aynı zamanda fiziksel, zihinsel ve sosyal Birincil Yaşlanma Genetik olarak programlanmış,
işlevlerine dayalı olarak değerlendirilmesini sağlar. Sağ- doğal süreçtir. Genellikle erken
lık hizmetlerinin planlanması, rehabilitasyon ve bakım yaşta başlamasına rağmen uzun
düzeylerinin belirlenmesinde kullanılır. süre belirti vermez.
Yaş İkincil Yaşlanma Çevresel etkiler (hastalık, kötü
Dönem Özellikler yaşam tarzı, kötü beslenme vb.)
Aralığı
sonucu gelişir. Geri döndürülebi-
Orta Yaş- 40–65 yaş %10–30 fonksiyon kaybı lir ya da yavaşlatılabilir.
lılık olabilir
Yaşlılık 65–75 yaş Genç yaşlılık, bağımsız Modern tıbbın amacı, birincil yaşlanmayı durdurmak
yaşam sürdürülebilir değil, ikincil yaşlanmayı azaltmak ya da geciktirmektir.
İleri Yaş- 75–85 yaş Yardım ihtiyacı başlay-
lılık abilir 6. Yaşlanmayı Etkileyen Faktörler
Çok İleri 85 yaş ve Bağımlılık artar, özel Etken Açıklama
Yaşlılık üzeri bakım gereksinimi olur Genetik Yavaş yaşlanan aile yapısı avantaj
sağlar