Page 55 - tyt-tum-dersler-konu

KLASİK ÇAĞDA OSMANLI BÖLÜM

TOPLUM DÜZENİ 13

OSMANLI DEVLETİ’NDE MİLLET SİSTEMİ Osmanlı Devleti’nde Vakıflar
Ɖ Osmanlı Devleti çeşitli din, mezhep ve ırklara men- Ɖ Vakıf sektörü meydana getirdiği sistem ve göster-
sup toplulukları bünyesinde toplayan çok milletli bir diği ekonomik faaliyetler itibariyle, gelir sağlayan
yapıya sahipti. Devletin toplumsal, siyasal ve yönetsel ve elde ettiği bu gelirlerle toplum ve devlet yararına
yapısı, ırk esasına değil düşünce ve inanç temeline çok çeşitli konularda hizmet üreten, kendi kendine
göre örgütlenmişti. yeterli bir yapıya sahipti. Osmanlı yönetim anlayışına
EDİTÖR YAYINEVİ
Ümmet Kavramı göre devletin görevi, adaleti sağlamak, halkın can

Ɖ İslam geleneği düşüncesine sahip Osmanlı Devleti ve mal emniyetini temin etmek ve insanlara dilediği
egemenliği altına aldığı toplulukları din ya da mez- gibi inanma ve kendini geliştirme fırsatı vermekten
hep esasına göre örgütleyerek yönetmiştir. Bu sis- ibaretti. Bunların dışında kalan ve ülkenin gelişmişlik
temi İslam hukukuna dayandıran Osmanlı, ırk ayrımı ve refah düzeyini gösteren eğitim, kültür, bayındırlık,
gözetmediği için aynı dine inanan toplumlara da sağlık ve sosyal yardım hizmetlerini yerine getirmek
ümmet demiştir. görevi, sivil toplum kuruluşlarına bırakılmıştı. Sivil

Ɖ Osmanlı özellikle hâkimiyet kurduğu topraklarda farklı kuruluşlar tarafından gerçekleştirilen, mektep, med-
rese, dergâh ve kütüphane gibi eğitim ve ilim müesse-
ırklardan meydana gelen Müslümanları bir arada
tutabilmek, devletin bekasını, ülkenin bütünlüğünü seleri; cami, mescit, namazgâh gibi dini müesseseler;
ve istikrarını sağlamak için aynı dine inananların bir hastane, eramilhane, tabhane, misafirhane, imaret ve
millet olduğu anlayışını ortaya koymuştur. Bu yönüyle mezar gibi sosyal ve beledi (belediye) müesseseler;
Osmanlı, tüm Müslümanları kucaklayan, ırk ayrımı yol, su köprü, kaldırım, çeşme ve sebil gibi bayındırlık
yapmayan, bir ümmet devleti olma özelliği kazanmış- ve kültürel müesseseler vakıflar tarafından kurulmuş
tır. Osmanlı’da ümmet kavramına yüklenen İslam mil- ve idare edilmişlerdir.
leti misyonu halifeliğin Osmanlı’ya geçmesiyle daha
da önem kazanmıştır. EK BİLGİ
Osmanlı’da Millet Kavramı Toplum Yapısı

Ɖ Osmanlı Devleti’nin egemenliği altına aldığı toplu-
lukları din ya da mezhep esasına göre örgütleyerek Ɖ Osmanlı toplumunda sınıf farklılıkları yoktur.
yönetmesine Millet sistemi denir. Osmanlı toplumu Ɖ Osmanlı toplumu resmiyette yönetenler ve yöneti-
Müslüman ve gayrimüslim olmak üzere iki ana lenler olmak üzere iki kısma ayrılmıştır.
sınıftan meydana gelmişti. Bireylerin toplumdaki sta-
tüsünü belirleyen temel faktör dindi. Yönetenler
Ý Kalemiye: Bürokrasi ile ilgilenmişlerdir. Defter-
OSMANLI DEVLETİ’NİN FETHETTİĞİ dar, Nişancı, Reisülküttap ve divan katipleri bu
YERLERDE MEYDANA GELEN DEĞİŞİMLER grubun üyesidir.

Fethedilen Yerlerde İslam Kültürünün Etkisi Ý İlmiye: Adalet, din ve eğitim işlerini yürütürler.
Şeyhülislam, Kazasker, Kadı ve Müderris bu gru-
Ɖ Osmanlı Devleti, bir bölgenin fethinden sonra, o böl- bun üyesidir.
gede kalarak hayatlarını devam ettirmek isteyen gay-
rimüslimlerin İslam hukuku çerçevesinde can, mal, Ý Seyfiye: Yönetim ve askerlik işlerinden sorum-
din ve kültür gibi konularda himayesini sağlamış, ludurlar. Sadrazam, Vezirler, Kaptan-ı Derya,
Yeniçeri ağası ve Beylerbeyi ve Sancak beyi bu
bunun karşılığında ise gayrimüslimler devlete vergi grubun üyesidir.
vermiştir.
Ɖ Osmanlı fethettiği bölgede güvenlik ve düzeni muha- Yönetilenler
faza ettikten sonra okul, hastane ve mahkeme gibi Ɖ Yönetilenlere “reaya” denir. Bu kişiler devlete
kurumları oluşturarak gayrimüslimlerin bu kurum- vergi öderlerdi. Padişah beratıyla askeri sınıftan
lardan faydalanmasını sağlamıştır. Osmanlılar bir biri reaya olabilirken reayadan bir kimse de askeri
şehri fethedince ilk olarak ana kiliseyi camiye çevir- sınıfa geçebilirdi.
miş ikinci adım olarak da şehre kadı ve subaşı tayin Ɖ Şehirliler, köylüler ve göçebeler bu sınıfa girer.
etmiştir. Ayrıca şehirlerde mescid, medrese, imaret, Yönetilenler Müslümanlar ve gayrimüslimler olmak
zaviye, kervansaray, hamam gibi eserler inşa ederek üzere ikiye ayrılmıştır.
şehirlerin sosyal ve fiziki yapısını değiştirmiştir.