Page 59 - tyt-tum-dersler-konu

XIX VE XX. YÜZYILDA BÖLÜM

DEĞİŞEN GÜNDELİK HAYAT 19

ÇOK ULUSLU DEVLETLERİN MİLLİ Ɖ II. Mahmut Dönemi’nde ilk resmî gazete olan Takvim-i
DEVLETLERE DÖNÜŞMELERİYLE Vekayî’nin çıkarılmasıyla birlikte halkın, devletin yap-
tıklarından haberdar olması, Osmanlı’daki ilk kamu-
DEĞİŞEN TOPLUM oyu uygulamasıdır.
Ɖ Fransız İhtilali’nden sonra ortaya çıkan milliyetçilik Kültür
akımı ve 1815 yılında başlayan ve 1879 tarihine kadar
EDİTÖR YAYINEVİ
devam eden ihtilaller zinciri Avrupa’nın birkaç ülkesi Ɖ Sanayileşmenin etkisiyle popüler kültür kavramı
dışında bütün ülkelere yayıldı. Avrupa’da yaşanan ortaya çıkmıştır. 18. yüzyılda orta sınıf aydınları halk
bu kargaşa ortamından kurtulmak isteyen bir kısım şarkılarını, halk masallarını, dansları, törenleri (ritü-
Macar, Polonya ve Çek halkı Osmanlı topraklarına elleri), güzel sanatları ve el zanaatlarını keşfederek
sığındı. Avrupa’da 1830 ve 1848’de yaşanan ihtilal- popüler kültürü oluşturmuşlardır. Osmanlı’da ise Batı
ler mutlak krallıkların sonunu hazırlarken demokratik tarzı yaşama arzusu ve adap kurallarının değişimi, ilk
devlet ve toplum düzeni, devletin laikleştirilmesine ve olarak azınlıklarda görüldü ve Osmanlı yönetici kat-
millî devletlerin oluşumuna hız kazandırdı. manlarından başlayarak halka doğru yayıldı.
Toplumun Zaman Anlayışı
Değişimlerin Osmanlı Devleti’ne Etkileri Sanayi Devrimi ile insan hayatı artık makinelerin işle-
Ɖ Osmanlı Devleti’ni parçalamayı ve çökertmeyi amaçla- Ɖ yişi ve ritmine uymaya başladı. Fabrikalaşma olgusu,
yan Avrupalı devletler, Balkanlar’daki milletleri kışkırta- günlük ve haftalık çalışma saatleri ile izin gibi kavram-
rak Osmanlı topraklarındaki milliyetçi ayaklanmaları ları ortaya çıkardı. Daha fazla para kazanma ve daha
desteklediler. Başta Ruslar olmak üzere, birçok Avru- rahat bir hayat sürme amacıyla kırsal alanda yaşayan
palı devlet Balkan milletlerini kendi çıkarları doğrultu- nüfusun kentlere göç etmesiyle birlikte şehirlerde artan
sunda kullandılar. 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’ne Bal- nüfus, şehirlerin dış bölgelerinde gecekondu adı verilen
kanlar’dan, Kafkaslar’dan ve Kırım’dan kitlesel göçler yeni yerleşim yerlerini meydana getirdi. Fabrikalarda
olmuştur. Bu durum hem Anadolu’daki nüfusu arttırmış çalışanların, sosyal haklarının düzenlenmesini iste-
hem de köy ve kent nüfus dağılımını etkilemiştir. Deği- meleri işçi hareketine yol açtı. Moda, turizm, spor,
şik coğrafyalardan gelen muhacirler, çoğunlukla boş oyun, hobiler, tüketim, dinlenme ve eğlenceye dayalı
topraklar üzerine köyler kurarak yerleşmişlerdir. endüstriyel alanlardaki faaliyetler boş zaman endüst-
MODERNLEŞMEYLE YAŞANAN DEĞİŞİM risini oluşturdu.
Ɖ 18. yüzyılda insanlar gelirleri ile yalnızca ihtiyaç duy- Şehirlerde Yaşanan Değişim
dukları şeyleri değil ihtiyaç dışı lüks ürünleri de talep
etmeye başladılar. Küresel ekonomiyi elinde tutan Ɖ Modern şehirler sadece sağladıkları iş imkânları ile
güçler, toplumu tüketime sürükledi. Böylece kapita- değil sundukları hizmetlerle de çekim merkezî hâline
list ekonominin ve şartların zorlamasıyla küresel sis- gelirken aynı zamanda konut sıkıntısı, hava ve su kir-
temde reklamcılık, halkla ilişkiler ve pazarlama faali- liliği, artık maddeler, işçi mahallelerinin içinde bulun-
yetleri büyük önem kazandı. Modernleşmeyle birlikte duğu kötü koşullar gibi sıkıntılar da şehirlerde ortaya
devletlerin yönetim yapısında dinin etkisi azalmış ve çıktı. Osmanlı Devleti’nin sanayileşme ve teknolojiyle
toplumlar dini inançlarından uzaklaşmıştır. Osmanlı geç tanışması şehirlerdeki değişimi geç başlatmıştır.
Devleti’nin Avrupa’yla temaslarını arttırmasıyla ülkeye Osmanlı, şehrinde bankaların bulunduğu modern bir
gelen yabancı iş adamları, tüccarlar, devlet adamları merkezî iş alanı oluşturmaya başlamıştır . İstanbul’da
ve gezginler modern hayatın etkilerini Osmanlı’ya taşı- yeni yollar açıldı, tramvaylar işledi, tüneller yapıldı,
mıştır. Osmanlı’da modernleşmeyle birlikte ulaşım ağı eğri büğrü çıkmaz sokakların yerini düz sokaklar
gelişirken buna bağlı olarak büyük şehirlerin sayısı art- aldı. Devletin kaybettiği topraklardan aldığı yoğun
mış, şehirlerin büyümesiyle ortaya çıkan sorunlar kar- göç, şehirlerin büyümesine ve şehirler etrafında göç-
şısında ihtiyaçları artan halkın bu ihtiyaçlarını gider- men mahallelerinin oluşmasına neden olunca, devlet
mek için hükümet birtakım önlemler almıştır. İstanbul’a yapılan aşırı göçü engellemek için Mûrur
Kamuoyu Kavramı Tezkeresi uygulamıştır.
Ɖ Toplumsal yaşamın olay ve olguları konusunda halkın EK BİLGİ
genel yargısını yansıtan düşüncelere kamuoyu denir.
Ɖ Fransa’da salonlar, İngiltere’de kahvehaneler gaze- Mürur Tezkeresi: Sultan II. Mahmut Dönemi’nde Bal-
telerin okunduğu, edebî eserlerin ve diğer sanatsal kanlardan ve Anadolu’dan gelecek kişilerin ilgili kent
etkinliklerin tartışıldığı başlıca bilgi edinme ve yaşa- yöneticilerinden almak zorunda oldukları dahili pasa-
nan gelişmelerden haberdar olma yerleriydi. port diyebileceğimiz giriş belgesidir.