Page 91 - tyt-tum-dersler-konu

BÖLÜM
BİLİM FELSEFESİ
10

BİLİM FELSEFESİNİN KONUSU Ɖ Bilimsel açıklamaların özellikleri nelerdir?
Evreni, evrende olup bitenleri Ɖ Bilimsel yasaların mantığı nedir?
sorgulayıp, anlamaya çalışan Ɖ Bilimin sınırları nerededir?
felsefe, bilimi de irdeler, sorgular Ɖ Bilimsel yöntemin özellikleri nelerdir?
ve anlamaya çalışır. Felsefenin
Yapısını, yöntemini, işlevini, değeriniTÖR YAYINEVİ
bir alt dalı olan, bilim felsefesinin Bilimin Tarihsel Süreç İçerisinde Gelişimi
ortaya çıkması bilimde yaşanan
önemli gelişmlelerden sonra İnsanı dünya hakkında soru sor-
olmuştur. Descartes’in peşinde Bilim Felsefesinin maya, araştırma yapmaya iten
Konusu
olduğu “kesinlik arayışı”, Eins- iki temel kaygı vardır. Bunlar:
tein, Max Planck, Heisenberg gibi bilim adamlarının pratik ve teorik kaygıdır. Kendini
oluşturdukları kuramlarla sarsıntıya uğramıştır. Evreni ve dünyayı anlamak, çevresinde
ve evrendeki işleyişi çözdüğünü savunan “katı bilim olup bitenleri açıklamak, olgu-
anlayışı” eleştirilmeye başlanmıştır. Bilimde yaşanan ların nedenlerini ortaya koymak
bu radikal değişimler karşısında, bilimin kendisini anla- isteyen insan dünyaya yönelir. Bilimin Tarihsel Süreci
mak ve açıklamak için felsefeciler “bilim felsefesi” adını Doğanın yapısını ve işleyişini
verdikleri felsefe dalını oluşturmuşlardır. Bilim felsefesi, ortaya koyma, deneyin ve gözlemin verileri üzerine
bilimi anlamaya yönelik bir felsefi çalışma olup, bilim üze- kuramsal olarak düşünme anlamında bilim; pratik kaygı-
rine düşünen, bilimin mantığını yapan felsefi bir etkin- lardan bağımsız, düşünsel bir faaliyetin, merakın ürünü
liktir. Bilim felsefesi tek bir bilimi değil, genel anlamda olarak ortaya çıkar.
“bilim” üzerine yapılan bir felsefedir. Bu nedenle de bilim MÖ 2000’li yıllarda, Çin’de ve Hindistan’da başlayan
adamı ile, bilim felsefecisi birbirlerinden farklıdır. Bilim sonra Mısır ve Mezopotamya’ya geçen bilimsel etkin-
adamı bilim üretir, bilim felsefecisi de bu etkinliği felsefi likler, dinsel ve pratik amaçlıdır. Bu durum Babil’de de
anlamda sorgular. görülür. Onlar Ay tutulmasını ve takvim yılının hesaplan-
Reichenbach’e göre bilim felsefesi, “bilimsel felsefe” masını gözlem kaynaklı verilerden yola çıkarak, güve-
yapmalı yani; felsefeyi bilimin yöntem ve teknikleriyle nilir biçimde hesaplamışlardır. Bu araştırmaların teme-
yapmalıdır. Oysa bilim felsefesinin yapması gereken, linde, gök cisimlerinin konumlarının, kişisel ve toplumsal
EDİ
bilimin; yaşam üzerinde etkili oldukları inancı vardır.
Ɖ Deney ve gözlem verileri üzerine kavramsal olarak
Ɖ Gerçeklikle olan ilişkisini düşünme, doğanın yapısını ve işleyişini ortaya çıkarma
çabası olarak bilim Eski Yunan’da doğmuştur. Sokra-
Ɖ İşleyiş sürecini ve doğruluk ölçütünü tes’ten önceki filozoflar “Evrenin ana maddesi nedir?”
Ɖ Bilimin kendisini her yönüyle irdelemektir. sorusundan yola çıkarak olguları fiziki bir temele dayan-
dırarak açıklamak istemişlerdir.
Mezopotamya ve Mısır’da pratik
Bilim Felsefesinin Temel Problemleri kaygılarla doğmuş bir alan olan
geometri, Yunan dünyasında
Bilimin mantıksal yapısını, niteli-
ğini ve işleyişini inceleyip aydın- önce Thales ve Pythagoras’ın
latmaya çalışan bilim felsefesi- (Pisagor) sonra Euklides’in
nin temel problemleri şunlardır: (matematiği felsefeden ayıran)
çalışmalarıyla bir bilim olarak
Ɖ Bilim nedir? ortaya çıkmıştır. Pyhtagoras
Ɖ Bilimsel düşünce nasıl bir
düşüncedir? Archimedes (Arşimet) (MÖ 287 - 212), matematiği fiziğe,
deneye ve gözleme uygulayarak
Ɖ Bilimsel sonuç nedir? Bilim Felsefesi mekâniği kurmuştur. Aristote-
Ɖ Bilimin işlevi nedir? les’in fizikle, biyolojiyle; Gale-
Ɖ Bilimsel bilgi birikerek mi ilerler? nos’un (MS 131 - 201) fizyoloji ve
anatomiyle ilgili çalışmaları, Eski
Ɖ Bilimin izleyeceği yöntem ne olmalıdır? Yunan dünyasında bilimlerin fel-
Ɖ Bilimi diğer insani etkinliklerden ayıran nedir? sefenin içinden doğuşunu göste-
Ɖ Bilimin değeri nedir? ren örneklerdir. Archimedes