Page 88 - tyt-tum-dersler-konu

BÖLÜM 18. YÜZYIL AYDINLANMA

6 FELSEFESİ

18. YÜZYIL AYDINLANMA FELSEFESİ 18.YÜZYIL AYDINLANMA
FELSEFESİNE GENEL BAKIŞ
18. yüzyıl Aydınlanma Felsefesini
Hazırlayan Ortama Genel Bakış Aydınlanma Felsefesinin Karakteristik
EDİTÖR YAYINEVİ
Ɖ 18. yüzyıl felsefesine Aydınlanma felsefesi adı veri- Özellikleri
lir. Bu felsefenin içinde yer aldığı tarih dönemine de Ɖ Aydınlanma felsefesinin temel özelliklerinden biri akla
Aydınlanma Çağı denir. Çünkü burada, aydınlanmak duyulan kesin güvendir. Bu nedenle aydınlanma fel-
isteyen insanın kendisi, aydınlatılmasını istenen şey sefesinde toplumdaki tüm kurumlar aklın eleştirisin-
de, insan hayatının anlam ve düzenidir. den geçirilir; toplum, devlet, din ve eğitim aklın ilkele-

Ɖ Aydınlanma, insanın düşünme ve değerlendirmede rine göre yani baştan düzenlenmeye çalışılır.
din ve geleneklere bağlı kalmaktan kurtulup, kendi Ɖ Bu dönem de dil, kültür, toplum, sosyal düzen,
aklı ve kendi görgüleriyle hayatını aydınlatmaya giriş- düşünce özgürlüğü ve hoşgörü konuları felsefede yer
mesidir. Kısaca, insanın hayatının düzenini kendi almıştır.
aklıyla bulmaya girişmesidir. Ɖ Bu dönemin en önemli özelliği Yunan Aydınlanma-
sı’na benzemesi ve onu tamamlamasıdır. Her iki
Aydınlanma Düşüncesinin Felsefe Ortamı dönem de dinsel doğmaya karşıdır. İkisi de gelenekle
ve gelenekçilikle savaşır. İkisi de metafiziğe karşıdır.
Ɖ Avrupa’da merkezi krallıklar ve prenslikler mutlaki- Ɖ 18. yüzyıl felsefesi bir yandan rasyonalizmin (akılcı-
yetle yönetiliyordu. 18. yüzyıl Avrupa tarihinde dev- lık) bir yandan da empirizmin (deneycilik) güçlenmesi
letler arası politikada, çıkar çatışmaları ve ittifaklar ön yani sentezlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur.
plandaydı.
Ɖ Aydınlanma döneminde doğa bilimlerinin yanında
Ɖ Bu asırda İngiltere, Fransa, İspanya, Prusya, Lehis- insan bilimlerine de önem verilmiştir.
tan, İsveç ve Rusya devletleri vardı Almanya ve İtalya Bu dönemde deneye önem verilmiş ve ana konu ola-
siyasi birliklerini sağlayamamışlardı. Ɖ
rak insan ele alınmıştır.
Ɖ Avrupalı devletler makyavelist politika izlemişlerdir. Bu dönemin parolası “Bilmeye cesaret et!” (Sapare
Ɖ
Ɖ Bu asırda demokrasi ve millet egemenliği kavramları aude)’dir. İlk olarak Latin şair Horaz’ın mektuplarında
henüz gelişmemişti. Devletler monarşi ile yönetili- yer alır. Ancak ününü Kant’ın “Aydınlanma Nedir?”
yordu. makalesiyle kazanır. Daha sonra “Kendi aklınla
düşünmeye cesaret et!” hâline dönüşmüştür.
Ɖ 18. yüzyıl genellikle savaşlarla geçmiştir. Bu savaşlar
veraset savaşları olarak bilinir. Ɖ Aydınlanma felsefesi, insan aklının doğa karşısında
kazandığı başarının bütün kültür unsurlarına uygulan-
Ɖ 18. yüzyıl düşünürlerinin Avrupa’nın toplumsal haya- ması gerektiğini vurgular.
tını ve mutlakiyeti eleştirmeye başlaması halkın bilinç-
lenmesine ve Avrupa’da ihtilallere sebep olmuştur. Ɖ Aydınlanma felsefesine göre insan kurumsal bir sorun
durumuna getirilmemeli, yaşadığı doğal gerçekler
Ɖ İhtilaller Avrupa’da toplumsal yapıda eşitlik, siyasi içinde, bir bütün olarak düşünülmeli ve çevresinden
alanda parlementer sistem ve demokrasinin gelişme- soyutlanmamalıdır.
sine zemin hazırlamıştır.
Ɖ Avrupa’da meşrutiyet ve demokrasiye dayalı yönetim- 18. Yüzyıl Aydınlanma Döneminde Etkili
ler ortaya çıktı. Din ve vicdan özgürlüğünü hedefle- Olan Felsefi Akımlar
yen laiklik anlayışı gelişti. Bu gelişmeler Amerika’nın Rasyonalizm (Akılcılık): Bilginin doğruluğunun düşün-
kuruluşunda ve Fransız İhtilali’nde etkili oldu. Ɖ
cede ve zihinde temellendirilebileceğini öne süren
Ɖ Aydınlanma felsefesinin kaynağı, Rönesans felsefesi felsefi görüşe denir. Kesin ve evrensel bilgilere ancak
ve özellikle de 17. yüzyıl felsefesinin ortaya koyduğu akıl aracılığıyla ve tümdengelim yöntemiyle ulaşılabi-
ilkelerdir. lir. Matematik buna örnek verilebilir.