Page 14 - 10. Sınıf Coğrafya Öğretmenin Ders Notları

¦ DOĞAL SİSTEMLER § 13 13

* Dünya’daki deprem alanları; Alp - Himalaya kıvrım kuşağı, Büyük Okyanus çevresi (Ateş Çem-
beri), Atlas Okyanusu’nun orta kesimleri, Akdeniz ve Hint Okyanusu çevresidir. Deprem riskinin
az olduğu yerler; Kanada’nın doğusu, Doğu Avrupa, İskandinav Yarımadası, Sibirya, Grönland
ve Avustralya’dır.

YER KABUĞUNUN MALZEMESİ: KAYAÇLAR

* Kayaçlar bir veya birden fazla minerallerin doğal olarak bir araya gelmesiyle oluşan sert mad-
delerdir. Kayaçlar canlı yaşamının temelini oluşturmaktadır.
EDİTÖR YAYINEVİ
* Kullandığımız toprak, maden, enerji kaynakları, yapı malzemeleri kayaçlar sayesinde sahip oldu-
ğumuz önemli kaynaklardan bazılarıdır.

* Çevremizdeki kayaçların asıl kökeni magmadır. Yer altındaki akışkan malzemelerin (lav) yeryü-
züne çıkıp soğumasıyla kayaçlar meydana gelmiştir.

* Zamanla dış kuvvetlerin etkisiyle farklı özelliklere sahip kayaçlar da meydana gelmiştir. Kayaç-
ları inceleyen bilim dalına petrografi denir.
KAYAÇ DÖNGÜSÜ

* Yer kabuğunu oluşturan bütün kayaçların kökeni magmadır. Magmanın soğumasıyla ilk önce
magmatik kayaçlar oluşur.
* Magmatik kayaçların çözünmesi ve ayrışması sonucu farklı boyuttaki materyallerin çukur alan-
larda üst üste tortulanmasıyla tortul kayaçlar oluşur.

* Magmatik ve tortul kayaçların yüksek sıcaklık ve basınç altında mineral ve yapılarının değişme-
siyle de başkalaşım kayaçları meydana gelir.

* Oluşan bu kayaçlar, levha hareketlerinin etkisiyle tekrar magmaya karışabilir. Bu şekilde kayaç-
ların sürekli bir dönüşüm içerisinde olmasına kayaç döngüsü denir.

Volkanik faaliyet

Aşınma Soğuma

Deniz Basınç
Erime

Sıcaklık Magmatik
Birikme kayaçlar

Tortul Başkalaşım kayaçları
kayaçları