Page 158 - 7. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

158

{ Not: Bazı eş sesli fiiller, hem iş hem de durum fiilleri olabilir. Böyle fiillerin cümledeki anlamına göre değerlendir-
me yapılarak kullanılan fiilin iş mi yoksa durum fiili mi olduğu anlaşılabilir.

̛ Örnek: Hafta sonları, bel ağrısına iyi geldiği için yüzer� (Neyi yüzer? → Cevap alınamaz. → Durum fiili)
Koyunun derisini bir saat içinde yüzer. (Neyi yüzer? → Koyunun derisini → İş fiili)

Oluş Fiilleri
Oluş Fiilleri
• Öznenin kendi iradesi dışında gerçekleşen durumları ifade eden fiillerdir. Bu fiillerde kendiliğinden olma anlamı
vardır. Oluş fiilleri “Neyi?, Kimi?” sorularına cevap veremez.

̛ Örnek: acık(mak), büyü(mek), eski(mek), sarar(mak), yaşlan(mak), doy(mak), sol(mak), uza(mak)...
EDİTÖR YAYINLARI
Ő Su verilmeyen çiçekler bir zaman sonra solar. (Neyi solar? / Kimi solar? → Cevabı yok)

{ Not: Oluş fiillerini bulmak için kullanılan herhangi bir soru yoktur. Sözcüğün anlamına bakılır. Sözcüğün anlamın-
da belli bir zaman dilimi içinde kendiliğinden gerçekleşme anlamı varsa sözcük oluş fiili olarak kabul edilir.

Ő “Akşam aldığı dürümü afiyetle yedi.” cümlesindeki “yedi” fiili anlam özelliğine göre iş (kılış) fiilidir. Çünkü eylem
öznenin iradesiyle gerçekleşmiştir. Ayrıca yapılan işten etkilenen bir nesne vardır.
Ő “Saatlerdir yumuşacık yatağında mışıl mışıl uyuyordu.” cümlesindeki “uyuyordu” fiili anlam özelliğine göre durum
fiilidir. Çünkü bahsedilen kişinin içinde bulunduğu durum anlatılmıştır. Ayrıca eylem öznenin iradesine bağlı
gerçekleşmiştir.

Ő “Hastalığın pençesindeki adam bir anda yaşlanmıştı.” cümlesindeki “yaşlanmıştı” fiili anlam özelliğine göre oluş
fiilidir. Çünkü eylem öznenin iradesi dışında, bir zaman dilimi içinde kendiliğinden gerçekleşmiştir.

ÇÖZÜMLÜ SORULAR
ÇÖZÜMLÜ SORULAR

1. Aşağıdakilerin hangisinde durum fiili kullanılmış- 2. Aşağıdakilerin hangisinde “oluş” anlamı vardır?
tır? A) Onun kıyafetleri oldukça pahalıymış.
A) Seni ancak akşama kadar bekleyebilirim. B) Mevsim değiştirircesine saçlarım beyazladı.
B) Dolaptaki reçelleri düşürmüştü. C) Üniversiteli öğrenciler, konferans için gelmişti.
C) Erken saatlerde uyanırım. D) Ünlü yazarlarımız, edebiyatın sorunlarını tartıştı.
D) Şişenin kapağını açmayın!
Çözüm: Oluş fiilleri, öznenin kendi iradesi dışında geçir-
Çözüm: Durum fiilleri, nesne alamayan yani “Ne?, Neyi?, diği değişimi bildiren fiillerdir. Zaman içinde yaşanan deği-
Kimi?” sorularına cevap vermeyen fiillerdir. Buna göre se- şim söz konusudur. B seçeneğinde verilen “beyazladı” fiili
çeneklerdeki cümlelerde nesne alamayan fiil bulunursa de zaman içinde kendiliğinden gerçekleşen bir eylemdir.
bu cümlede durum fiili kullanıldığı söylenebilir.
A → Seni ancak akşama kadar bekleyebilirim� (Kimi?)
nesne iş fiili 3. Hangi seçenekte fiil “iş” bildirmemektedir?
B → Dolaptaki reçelleri düşürmüştü� (Neyi?) A) Her seferinde yeniden inanırız isteklerin yalanına.
nesne iş fiili B) Acı çekmeyi, tatsız tuzsuz bir yaşamı kim ister?
C → Erken saatlerde uyanırım� (Nesne yoktur) C) Her istek kendisini tek mutluluk şartı gibi sunuyor.
durum fiili D) Herkes amacının bu olduğunu söylüyor.
D → Şişenin kapağını açmayın ! (Neyi?)
nesne iş fiili
Çözüm: A seçeneğindeki cümlede, öznenin yaptığı işten
C seçeneğinde öznenin yaptığı işten etkilenen bir nesne etkilenen bir nesne yoktur ve burada kullanılan “inanmak”
yoktur ayrıca fiil nesne alamayan bir fiildir. eylemi durum bildirdiğinden iş fiili değildir.