Page 159 - 7. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

FİİLLER (ÇEKİM EKLERİ) - 1
FİİLLER (ÇEKİM EKLERİ) - 1 1. BÖLÜM 159
KİP EKLERİ
• Bir fiilin zaman ve anlam özelliklerine göre farklı biçimlere girmesini sağlayan eklere kip denir. Türkçede fiil kipleri
genel olarak iki grupta incelenir.

Fiil Kipleri
Haber Kipleri Dilek Kipleri

Geçmiş Şimdiki Gelecek Geniş Gereklilik Dilek-Şart İstek Emir
Zaman Zaman Zaman Zaman Kipi Kipi Kipi Kipi
(-dı/-di, (-yor) (-ecek/ (-r) (-malı/ (-sa/-se) (-a/-e) (1. kişilerin
EDİTÖR YAYINLARI
-mış/-miş) -acak) -meli) çekimi yoktur.)

Haber (Bildirme) Kipleri
Haber (Bildirme) Kipleri
• Fiillere zaman anlamı katan kiplerdir. Bu kipler; bir işin, oluşun ya da durumun hangi zamanda yapıldığını yansıtır.

Geçmiş Zaman (-dı/-di, -mış/-miş) Şimdiki Zaman (-yor)
• Fiilde bildirilen işin söylenme zamanından önce yapıl- • Fiilin yapılma ya da gerçekleşme anıyla söylenme anı-
dığını ya da gerçekleştiğini ifade eden kiplerdir. nın aynı olduğunu ifade eden kiptir.
• Görülen ve duyulan geçmiş zaman olmak üzere ikiye • Şimdiki zaman kip eki “-yor” ekidir.
ayrılır.

̛ Örnek: Ő Annem mutfakta yemek hazırlıyor�
Belirli (Görülen) Geçmiş Zaman (di’li Geçmiş Zaman)
Ő İşe gitmek için otobüs bekliyor�
• Görülen geçmiş zaman kip eki “-dı/-di-/du/-dü/-tı/-ti/- Ő Yasemin bahçedeki elmaları topluyor�
tu/-tü” ekidir. Öznenin bizzat gördüğü veya yaşadığı
fiilleri bildirir.
{ Not: Fiilin, içinde bulunulan an yapıldığını ve hâlâ

̛ Örnek: Ő Sınıf arkadaşımızın ayağı kırıldı� devam ettiğini belirtir.
Ő Okuldan eve yürüyerek geldim.
̛ Örnek: Veysel parkta oyun oynuyor� (Eylem hâlâ
Ő Konuşmaya dalınca çantasını unuttu�
devam ediyor.)
Belirsiz (Duyulan) Geçmiş Zaman (miş’li Geçmiş Zaman) • “-makta/-mekte” eki de cümleye eylemin şimdiki za-
• Duyulan geçmiş zaman kip eki “-mış/-miş” ekidir. Öz- manda gerçekleştiği anlamı katar.
nenin görmediği, yaşamadığı ancak başkasından du-
yarak anlattığı fiilleri bildirir. ̛ Örnek: Şura kitap okumakta. (Şura kitap okuyor.)

̛ Örnek: Ő Bize haber vermeden erkenden gitmiş� İki ek de cümleye şimdiki zaman
anlamı katmıştır.
Ő Babam da bu liseden mezun olmuş�
Ő Dünya klasiklerinin tamamını okumuş�
{ Not: Türkçede düz-geniş ünlülerle (a, e) biten bir
fiile şimdiki zaman eki (-yor) getirildiğinde, fiilin son he-
{ Not: “-miş” eki, cümlelere her zaman başkasından cesindeki düz-geniş ünlü (a, e) daralarak “ı, i, u, ü” ün-
duyma anlamı katmayabilir. lülerinden birine dönüşür. Bu olaya ünlü daralması de-
nir. Örneğin “anla-” fiili “-yor” şimdiki zaman ekini alınca
̛ Örnek: sözcüğün sonundaki “a” sesi “ı”ya dönüşür (anlıyor).

Ő Genç yaşta saçların ağarmış� (Görülen, şahit olunan
bir durumu anlatmaktadır.) ̛ Örnek: Aygül bulaşıkları yıkıyor�
Ő Yorgunluktan olacak, uyuyakalmışım. (Sonradan yıka + yor yıkıyor
farkına varılan bir durumu anlatmaktadır.)