Page 189 - 7. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

FİİLDE YAPI - 1API - 1
FİİLDE Y 4. BÖLÜM 189
YAPILARINA GÖRE FİİLLER
• Fiiller yapılarına göre üç başlıkta incelenir.

Yapılarına Göre Fiiller

Basit Fiiller Türemiş Fiiller Birleşik Fiiller
Yardımcı Fiillerle Yapılan Birleşik Fiiller
Kurallı Birleşik Fiiller
Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiiller
Basit Fiiller
Basit Fiiller
• Yapım eki almamış ve diğer sözcüklerle birleşmemiş fiillerdir. Basit fiiller kip eklerini ve şahıs eklerini alabilir.
EDİTÖR YAYINLARI
̛ Örnek:
Ő Her gün bir saat yürüyüş yapar � → yap - ar (Fiil köküne geniş zaman eki getirilmiştir.)
basit fiil çekim
fiil kökü eki
Ő Yüz metreyi dokuz saniyede koşmuş �→ koş - muş (Fiil köküne duyulan geçmiş zaman eki getirilmiştir.)
basit fiil çekim
fiil kökü eki
Ő Yıllardır üniversitede okuyorum � → oku - yor - (u)m (Fiil köküne şimdiki zaman ve şahıs eki getirilmiştir.)
basit fiil çekim çekim
fiil kökü eki eki

{ Not: Basit fiiller; kip ve kişi eki, ek fiil alabilir. Bu ekler çekim eki olduklarından fiilin yapısında değişiklik meydana
getirmez.

Türemiş Fiillerüremiş Fiiller
T
• Yapım eki getirilerek türetilmiş olan fiillerdir. Türemiş fiiller, isimden türeyenler ve fiilden türeyenler olmak üzere iki
başlıkta incelenir.
İsimden Türeyen Fiiller: İsim soylu sözcüklere, isimden fiil yapım eklerinin getirilmesiyle oluşan fiillerdir.

̛ Örnek: Ő su → su - la (mak) Ő göz → göz - et (mek) Ő kan → kan - a (mak)
Ő az → az - al (mak) Ő can → can - lan (mak) Ő garip → garip - se (mek)
Ő dert → dert - leş (mek) Ő kara → kara - r (mak) Ő baş → baş - la - t (mak)
Yukarıdaki örneklerde isim olan sözcükler başlangıçta mastar eklerini (-mak/-mek) alamazken yapım eki alıp fiil olduktan
sonra mastar eklerini alır hâle gelmiştir.

̛ Örnek: Köpeğiniz pek de güzelleşmiş � → güzel - leş - miş
türemiş isim yapım çekim
fiil kökü eki eki

Fiilden Türeyen Fiiller: Fiil soylu sözcüklere, fiilden fiil yapım eklerinin getirilmesiyle oluşan fiillerdir.

̛ Örnek: Ő koş- → koş - tur (mak) Ő oku- → oku - t (mak) Ő kayna- → kayna - t (mak)
Ő gör- → gör - ün (mek) Ő at- → at - ış (mak) Ő çek- → çek - il (mek)
Ő yaz- → yaz - ıl (mak) Ő sev- → sev - in (mek) Ő kaz- → kaz - ıt (mak)

Verilen örneklerde fiil olan sözcükler yapım eki almadan önce de yapım eki aldıktan sonra da mastar eklerini (-mak/ -mek)
alabilir.
̛ Örnek: Annem salonun duvarlarını sildirdi � → sil - dir - di → sil(mek) / sildir(mek)
türemiş isim yapım çekim
fiil kökü eki eki