Page 191 - 7. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

FİİLDE Y
FİİLDE YAPI - 2API - 2 4. BÖLÜM 191
Birleşik Fiiller
Birleşik Fiiller
Yardımcı Fiillerle Yapılan Birleşik Fiiller { Not: Kurallı birleşik fiiller her zaman bitişik yazılır.
• Bir isimle bir yardımcı fiilin birleşmesi sonucu oluşan

birleşik fiillerdir. Yeterlik Fiili: Bir fiilin sonuna “-(e) bil-” sözcüğü getirile-
rek elde edilir. Eyleme “gücü yetmek, başarmak, izin ver-

̛ Örnek: Ő hissetmek Ő karar kılmak mek, ihtimal” gibi anlamlar katar.
Ő fark etmek Ő kaybolmak
̛ Örnek:
Ő nazar eylemek Ő memnun olmak
Ő Ben bu ağaca çıkabilirim.
Ő Bu kitabı iki günde okuyabilir misin?
için bitişik yazılır.)YAYINLARI
{ Not: Yardımcı fiil olarak genellikle “etmek, olmak, Ő Akşama doğru köye varabiliriz.
eylemek, kılmak, buyurmak” gibi fiiller kullanılır.
Ő Yarın burada olmayabilirim.
• Bu birleşik fiillerde, yapım ekiyle fiil yapılamayan isim- Ő Soruyu çözemeyebilirim.

ler yardımcı fiil yardımıyla fiil yapılır.
{ Not: Yeterlik fiili olumsuz hâle getirilirken “-e bil-
• Yardımcı fiille oluşan birleşik fiillerde isim ile yar- mek” fiilindeki “bilmek” sözcüğü düşer ancak “-e/-a”
sesleri düşmez. Bu durumda fiil yine yapı olarak kurallı
dımcı fiil birleşirken ünlü düşmesi, ünsüz düşmesi, birleşik fiillerden olan yeterlik fiilidir.
ünsüz yumuşaması, ünlü türemesi gibi ses olayları
meydana geliyorsa sözcükler bitişik yazılır. Her- ̛ Örnek:
hangi bir ses olayı meydana gelmiyorsa ayrı yazılır.
Ő Seninle konuşabiliriz. (Yeterlik fiilinin olumlu hâli)
̛ Örnek: Ő Seninle konuşamayız. (Yeterlik fiilinin olumsuz hâli)
Örnek:İTÖR
Ő af - etmek → af - f - etmek (Ünsüz türemesi olduğu
için bitişik yazılır.)
oluşturulur. Cümleye “çabukluk, tezlik” anlamı katar. Ey-
Ő sabır - etmek → sabretmek (Ünlü düşmesi olduğu Tezlik Fiili: Bir fiilin sonuna “-(i) ver-” sözcüğü getirilerek
lemin çabucak, hemen, kolayca yapıldığını anlatır.
Ő hasta olmak (Herhangi bir ses olayı olmadığı için ̛ Kaşla göz arasında camı kırıverdi.
Örnek:
ayrı yazılır.)
ED Bu yemek sanki olmuş. (ol- → pişmiş anlamında) Ő Bu konuyu ona da anlatıver�
Ő
•
Yardımcı fiiller tek başına anlam kazandığında bir-
leşik fiil oluşturmaz.
Eve gidip çantayı alıver�
Ő
̛
Ne olur yarın bize geliversen.
Ő
Ő
{
Not: Tezlik fiilinin olumsuzu “önemseme” anlamı
Yarınki partide olurum. (ol- → gelirim anlamında)
Ő
taşır.
Ő Şu oyuncak kaç lira eder? (et- → fiyat anlamında)
̛ Örnek: Bunu da öğrenmeyiver�
Kurallı Birleşik Fiiller Yaklaşma Fiili: Bir fiilin sonuna “-(e) yaz-” sözcüğü getiri-
lerek oluşturulur. Cümleye “az kalsın” anlamı katar. Gün-
• Aralarına bir ünlü harf girmiş iki fiilin birleşmesiyle olu- lük hayatta çok sık kullanılmayan bir birleşik fiildir. Fiilde
şan birleşik fiillerdir. Dört gruba ayrılır. anlatılan işin, oluşun neredeyse gerçekleşeceğini anlatır.

Yeterlik Fiili Tezlik Fiili ̛ Örnek:
-(e)bil- -(i)ver-
Ő Yaptığı kazada öleyazdı. (az kalsın ölecekti)
Yaklaşma Fiili Sürerlik Fiili
Ő Dün merdivenden düşeyazdı. (neredeyse düşecekti)
-(e)yaz- -(e)dur-, -(e)kal-, -(e)gel-
Ő Köpek sokakta donayazdı. (neredeyse donacaktı.)