Page 19 - 8. SINIF FEN BİLİMLERİ DUBLEKS ÖĞRETEN PARAGRAF

4. ünite: MADDe Ve enDüStRi PARAGRAF TESTI 2

1 Eski çağlardan günümüze metal, yarı metal, ametal ve 3 Soygazlar keşiflerinden itibaren tepkimeye girmeye istek-
soygazların günlük yaşamdaki kullanım alanları incele- siz olmaları ile tanındı. Bugün bile soygazları bu özellik-
necek olursa tarihsel süreçte metallerin önemli bir rol leriyle hatırlarız. Ancak soygaz bileşiklerinin oluşabile-
oynadığı görülür. (I) Toplumlar, birtakım gelişmeler saye- ceği ilk defa 1933’te Linus Pauling (Luis Pauli) tarafından
sinde doğal kaynaklardan etkin bir şekilde yararlanmaya kuramsal olarak tahmin edildi ve ilk soygaz bileşikleri
başlamışlardır. Örneğin bakırın keşfi ve insanlar tarafın- 1960’lı yılların başında Neil Bartlett (Niyıl Bartlıt) tarafın-
dan kullanılması, Yontma Taş Devri’nin sona ermesine ve dan sentezlendi. Soygaz atomlarının bu kararlı hâllerini
Maden Devri’nin başlamasına yol açmıştır. (II) Bununla bırakıp neden bileşik oluşturdukları sorusunun cevabı
birlikte günümüzde bakır, elektriği iyi ilettiği için elektrikli aslında soygaz bileşiklerinin hangi koşullarda oluştuğuyla
aletlerde de kullanılır. (III) Her metalin farklı özelliği var- ilişkilidir. Soygaz bileşikleri, genellikle yüksek basınçta
dır. Bu nedenle günlük yaşamda farklı kullanım alanla- oluşur. Henüz laboratuvar ortamında yapılan bu çalışma-
rına uygun metaller seçilmektedir. (IV) Demir, alüminyum lar kimyasal yapıların sınırlarını zorlayarak yeni kimyasal
gibi metaller, ısıyı iyi ilettikleri için bu metallerden mutfak bileşiklerin oluşturulmasına imkân verebileceği anlaşılı-
eşyalarında ve soba, kalorifer peteği gibi araçların yapı- yor. Yani yakın zamanda okulda öğrendiğiniz madde ile
mında kullanılır. ilgili temel kuralların yeniden yazılması gerekebilir.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisini par- Yukarıdaki parçaya göre soygazlarla ilgili aşağıdaki-
çadan çıkarırsak anlam akışı bozulmaz? lerden hangisi söylenemez?
A) I B) II C) III D) IV A) Yaygın bilinen bir özelliklerinin yakında değişebilece-
ği
B) Yüksek basınca maruz kaldıklarında bileşik oluştura-
bilecekleri
C) Haklarında yaygın bilinen bir kanının değişebileceği
yönünde ilk kez 20. yy.da tahmin yürütüldüğü
D) Bu yapılardan bileşik oluşturabilen ilk kişinin Linus
Pauling olduğu

2 Yarımetaller bazı özellikleri bakımından metallere, bazı
özellikleri bakımından ametallere benzer. Yarımetaller
oda sıcaklığında (25 °C) katı hâldedir. Isı ve elektriği 4 Ametallerin günlük yaşantımızdaki rolü büyüktür. Özel-
likle plastik, naylon gibi petrol kaynaklı karbon elementin-
metallerden kötü, ametallerden iyi bir şekilde iletir. Yarı-
metaller, metaller gibi işlenebilir. Örneğin yarımetaller- den elde edilen ürünler hemen hemen hepimizin evinde
bulunmaktadır. Karbon elementinden üretilen ürünler gibi
den atom numarası beş olan bor, işlenerek ısıya dayanıklı
cam imalatında kullanılabilir. Metaller ile etkileşim için- diğer ametal elementlerinden elde edilen ürünler de gün-
lük yaşantımızda çok kullanılır. Örneğin azot ve hidrojen
deyken ametal gibi, ametaller ile etkileşim hâlindeyken
metal gibi davranır. atomundan üretilen amonyaktan, gerek gübre gerekse
temizlik malzemelerinin yapımında yararlanılır. Klor,
Parçada yarı metallerle ilgili; sulardaki mikropların öldürülmesinde, iyot tıpta tedavi
I� Metallerle hangi yönden benzer olduklarına amaçlı, kükürt meyveleri saklamada ve havai fişek, kibrit
gibi malzemelerin yapımında kullanılır.
II� Oda sıcaklığı dışındaki sıcaklarda hangi hâlde bulun-
duklarına Parçaya göre;
III� Davranışının etkileşim içinde olduğu elementin tam ◆ Sağlık ◆ Temizlik
zıttı olduğuna ◆ Tarım ◆ Eğlence
IV� Ametallerle hangi yönlerden benzediklerine
◆ Eğitim
hangilerine değinilmemiştir? yukarıdakilerden kaç tanesi ametallerin kullanım

A) I ve III B) II ve III alanlarındandır?
C) II ve IV D) III ve IV A) 2 B) 3 C) 4 D) 5

Markaj Yayınları / 8. Sınıf Fen Bilimleri 19
MARKAJ YAYINLARI