Page 16 - Eğitimde Program Geliştirme ve Değerlendirme

II. BÖLÜM
EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRMENİN
KURAMSAL TEMELLERİ

Eğitim Programının Çerçevesini Belirleyen Faktörler

Uygulamalı bir disiplin olarak eğitim programı teorisi, esasta bilgi ve insan
varsayımına dayalıdır. Bu bakımdan eğitimde program geliştirme, insanbilim ve
epistemolojik temeller üzerine kurgulanmalıdır. Ancak Türkiye’de büyük oranda ithal
veya daha iyimser bir ifadeyle devşirme olan program literatürüne bakıldığında,
eğitimde program geliştirmenin daha çok pragmatik bir anlayışla ve Tyler Modeli’nden
hareketle birey, toplum ve konu alanını temel aldığı dikkat çekmektedir. Türkiye’nin
özgün bir eğitim programı yaklaşımına sahip olmamasının en önemli nedeni,
ülkemizde program geliştirme çalışmalarına zemin teşkil edecek insanbilim ve
epistemoloji alanlarında yeterince çalışma yapılmamış olmasıdır, denilebilir.
Literatürde eğitim programlarını belirleyen faktörler ağırlıklı olarak Tyler Modeli’ne
dayalı olarak; birey, toplum ve konu alanı şeklinde belirtilir. Ancak ekonomik, politik ve
sosyal değişme ve gelişmelere bağlı olarak, eğitim sistemi ve okuldan beklentiler de
sürekli değişmektedir. Program yapımcılarının bunlara kayıtsız kalması beklenemez.
Nitekim bir eğitim programının etkili ve verimli olabilmesi sözü geçen talep ve
toplumsal gerçeklerin programa yansıtılmasına bağlıdır. Hesapçıoğlu (1994), eğitim
programını belirleyen etkilerden önemlilerini şu şekilde sıralamaktadır [1]:

• Dini Kurumlar: Eski zamanlardan beri okul üzerinde etkili olmuşlardır.

• Devlet: Bir taraftan vatandaşın refahı ve faydalı vatandaşların eğitimi için, diğer
taraftan kendi varlığını idame ettirmek için okula etki yapar.

• Ekonomi: Okuldan becerili işgücü talep eder ve okula yeni talepler yöneltir.
• Bilim: Kendi araştırma bulgularını okul kanalı ile halka iletmek ister.

• Eğitim sendikaları: Öğretim planı tartışmalarında taleplerini kabul ettirmeye
çalışırlar.