Page 21 - tyt-konsensus-felsefe

MÖ 6. Yüzyıl - MS 2. Yüzyıl Felsefesi Test - 33

1. Denizci bir şehir devleti olan Milet'in gemicilerine deniz- 3. Demokritos’a göre arkhe, maddenin en küçük yapı ta-
de yönlerini kaybetmemeleri için Küçük Ayı takım yıldı- şına kadar bölünüp artık bölünemeyecek hâle gelin-
zını yön tayin etmede esas olarak almalarını öneren ilk diğinde elde kalan son parçadır. O, bu parçaya atom
kişinin de Thales olduğu söylenmektedir. Öte yandan, demektedir. Atomlar sonsuz, değişmeyen, boşluksuz
Aristoteles'in öğrencisi ve Yunan dünyasında matematik ve yer kaplayan özelliktedir. Sonsuz uzay ve boşlukta
ve astronomi tarihine ait ilk eserin yazarı olan Eudemos, hareket eden atomlar, basınçları sonucu sınırsız şekiller
Thales'in Mısır'a gittiğini ve oradan geometri bilimini ilk halinde birleşerek varlıkları oluştururlar. Atomların bir
kez Yunanistan'a getirdiğini söyler. Ayrıca kendisinin araya gelmesi doğum, atomların birbirinden ayrışması
geometri alanında biri bugün de kendi adıyla bilinen (Bir ise ölümdür. Demokritos’un atomların hareket, birleşme
dairede çapı gören çevre açı, dik açıdır) birçok teoremin ve ayrışma durumlarına yönelik düşünceleri felsefe ve
bulucusu olduğunu söylemektedir. Bu teoremler arasın- bilimlerdeki nedensellik fikrine kaynaklık etmiştir.
da, her ikizkenar üçgenin taban açılarının birbirine eşit Parçadan Demokritos’un varlık anlayışıyla ilgili
olduğu, birbirini kesen iki doğruda ters açılarının birbiri- hangi yargıya ulaşılabilir?
ne eşit olduğu, bir dairenin çapla iki eşit kısma bölündü-
ğü teoremleri de vardır. A) Varlıkların yapısı insana duyu organlarında görün-
düğü gibi özneldir.
Parçadan yola çıkarak Thales’le ilgili,
B) Varlıklar maddeden ve bu maddeyi oluşturan atom-
I. Bazı bilimsel bilgileri değişik toplumlardan öğrenip lardan oluşur.
getirdiği, C) Atomlar varlığın özünü oluşturan metafizik ve tinsel
II. Farklı bilimsel alanlarda çalışmalar yaptığı, yapılardır.
III. Bazı çalışmalarının bugün dahi geçerli kabul edildiği D) Her varlık insanın zihninde farklı bir karşılık bulan
düşüncedir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
E) Varlığın maddeden ve madde dışı tözden oluşan iki-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III li bir yapısı vardır.
D) I ve II
E) I, II ve III
EDİTÖR YAYINEVİ

4. Parmenides, kendinden önceki birçok doğa filozofunda
temel problem olan arkhenin ne olduğundan öte var-
lığın değişimi ve bilgisi üzerine fikirler öne sürmüştür.
Felsefe tarihinin ilk büyük karşıtlığının tarafı olan Par-
2. Öfkelenmek, para vermek ve harcamak herkesin menides, Herakleitos’un düşüncelerinin tam tersini di-
yapabileceği kolay bir şeydir ama bunların kime, ne le getirmektedir. Parmenides, düşüncesinin merkezine
kadar, ne zaman, niçin, nasıl yapılacağı ne herkesin “Varlık vardır, yokluk yoktur ilkesini temel almıştır. Ona
bileceği bir şey ne de kolaydır. Bunları iyi yapmanın göre varlık; ezelî-ebedî, bölünemez, boşluk içermeyen
ender, övülesi, güzel bir şey olmasının nedeni de bu. ve hareketsiz olandır. Varlık aldatıcı olarak çokluk ola-
Bunun için Kalypso’nun öğütlediği gibi ortayı arayanın rak görünse de asıl olarak varlık “Bir Olan”dır. Ayrıca
önce ona daha karşıt olandan uzak kalması gerekiyor. değişimin reddiyle varlığın zamanla olan bağının olma-
Bu nedenle erdemli olmak güç iştir. Her şeyde ortayı dığını da söyler.
bulmak zor iştir.
Parçaya göre Herakleitos ve Parmenides felsefenin
Parçada anlatılanlar hangi düşünür ve düşüncele- hangi problemiyle ilgili birbirine zıt düşünce üret-
riyle uygunluk göstermektedir? mişlerdir?
A) Sokrates’in bilgiye dayalı ahlakı A) Evrenin arkesi nedir?
B) Aristoteles’in altın oran ahlakı B) İnsan mutluluğunun amacı nedir?
C) Platon’un iyi ideası ahlakı C) Evrende değişim var mıdır?
D) Sofistlerin nihilist ahlakı D) Arke tek midir, çoğul mudur ?
E) Protagoras’ın görecelilik ahlakı E) Evren sonlu mudur, sonsuz mudur?

3) Klasik Felsefe (Antik Yunan felsefesi): Sokrates, Platon, Aristoteles’in dü- ortak özellikleridir. Aynı zamanda toplumu düzenlemeye, devleti onarmaya ça-
şüncelerinin hâkim olduğu dönemdir. Bu filozoflar, çoğu yerde birbirinden farklı lışmışlardır.
görüşler ileri sürmüşlerdir. Ancak felsefenin hemen her alanına el atmaları; var-
lığı, insanı ve insanın değerlerini “bütüncül bir görüşle” açıklamaya çalışmaları,
69