Page 86 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ §
86 ŞİİR
86
Kasidenin Bölümleri: Kasidenin genelinde işlenen konuya göre kaside

Nesib (Teşbib): Kasidenin giriş bölümüdür. Bu çeşitleri şunlardır:
bölümde asıl konuya geçilmeden çeşitli tasvirle- Tevhid: Allah’ın varlığını ve birliğini anlatan
rin yapılması söz konusudur. Kasideler genellikle kasidedir.
bu bölümde yapılan tasvirlere göre isimlendirilir.
Münacaat: Allah’a yalvarmak yakarmak için
Girizgâh: Asıl konuya geçileceğini haber veren, yazılan kasidedir.
bir ya da iki beyitlik bölümdür. Girizgâh bölümü, Naat: Hz. Muhammed’i ve din büyüklerini övmek
nesib bölümünden methiye bölümüne geçişte için yazılan kasidedir.
deki yeri tam olarak belirlenmemiştir. Nesibden YAYINEVİ
köprü görevi üstlenir.
Methiye: Devrin ileri gelen kişilerini övmek için
Methiye: Bu bölümde kasidenin sunulacağı kişi yazılan kaside çeşididir.
övülür. Kaside kim için yazılmışsa onun yücelik-
leri, erdemleri, başarıları anlatılır. Şairin tüm Hicviye: Herhangi bir kişiyi yermek amacıyla
sanat gücünü kullandığı bölüm olarak nitelendi- yazılan kasidelerdir. Edebiyatımızda hicviyenin
rilebilir. Abartılı ve ağır bir anlatım vardır. en güzel örneklerini Nef’î vermiştir. Nef’î’nin
Siham-ı Kaza adlı eseri bu türün en güzel
Tegazzül: Tekdüzeliği, monotonluğu kırmak örneklerinden biridir.
için kasideyle aynı ölçü ve uyakta yazılmış bir
EDİTÖR bu türün en güzel örneklerinden biri Bâki’nin
Mersiye: Sevilen insanların ölümünden duyu-
gazelin yer aldığı bölümdür. Tegazzül her kasi-
lan acıları anlatan şiirlerdir. Türk edebiyatında
dede bulunmayabilir. Ayrıca tegazzülün kaside-
Kanuni Sultan Süleyman için yazdığı Kanuni
hemen sonra gelebileceği gibi methiyeden sonra
Mersiyesi’dir.
da gelebilir.
Fahriye: Şairlerin kendilerini övdükleri bölüm-
MÜSTEZAT
dür. Şairler kendilerini şairlik gücü, yeteneği
bakımından överler. Abartılı bir anlatım vardır.
demektir. Divan şiirinde edebiyat terimi ola-
Dua: Son bölümdür. Birkaç beyitten oluşan bu
rak ise özel bir nazım biçiminin adıdır.
bölümde şair kasideyi yazdığı kişiye dua eder, iyi * Müstezatın kelime anlamı çoğalmış, artmış
dileklerde bulunur. Ayrıca kaside tamamlandığı œ Özellikler:
için de Allah’a şükredilir.
* Divan şiirinde müstezat, gazelin özel bir biçi-
midir. Uzun dizelerin her birinden sonra birer
NOTOT
N kısa dize eklenmesiyle meydana gelir.
Nesib bölümünde işlenen konuya göre kasi-
deler çeşitli isimlerle adlandırılır: Bahariye * Kısa dizelere ziyade denir. Uzun ve kısa dize-

(Bahar konusunu işleyen kasideler), Iydiye ler kendi aralarında kafiyelidir.
(Bayram konusunu işleyen kasideler), Şitaiye » Ey şuh-i kerem-pîşe dil-i zâr senindir
(Kış konusunu işleyen kasideler), Ramazaniye Yok minnetin aslâ (ziyade)
(Ramazan konusunu işleyen kasideler), Say- Ey kân-ı güher anda ne kim var senindir
fiye (Yaz konusunu işleyen kasideler) Pinhân ü hüveydâ (ziyade)