Page 200 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

200
DIVÂN-I HIKMETÂN-I HIKMET
ATABETÜ’L HAKAYIKTABETÜ’L HAKAYIK (Hakikatlerin Eşiği) (Hakikatlerin Eşiği)
A DIV
• Edip Ahmet Yükneki tarafından XII. yüzyılda Uygur • XII. yüzyılda Ahmet Yesevi tarafından söylenen ve
harfleriyle ve Karahanlı (Hakaniye) Türkçesiyle yazıl- “hikmet” adı verilen dini-tasavvufi şiirlerden oluşan
mıştır. didaktik bir eserdir.
• Karahanlı Beyi Emir Muhammed Dâd Sipehsalar’a • Ahmet Yesevi'nin şiirleri öğrencileri tarafından toplana-
sunulmuştur. rak kitaplaştırılmış ve Divan-ı Hikmet oluşturulmuştur.
• Manzum bir ahlak kitabıdır. Eserde dini ve ahlaki açı- • Hikmet adı verilen şiirler dörtlük esasına göre ve hece
dan öğütler yer almaktadır. ölçüsüyle (7'li, 11’li ve 12’li hece ölçüsü) yazılmıştır.
• 101 dörtlük, 40 beyitten oluşmaktadır. Ancak bazı şiirlerde aruz ölçüsünün de kullanıldığı
• Bilgi, cehalet, dil, cömertlik, cimrilik, kibir, hırs, alçak- görülür.
gönüllülük, yumuşak huyluluk ve zamanın bozukluğu • Eserde genel olarak dervişlik hakkında övgülerden,
EDİTÖR YAYINLARI
gibi konular ele alınmıştır. bu dünyadan şikâyetten, cennet ve cehennem tas-
• Aruz ölçüsüyle ve mesnevi nazım şekliyle yazılmıştır. virlerinden, Yesevilik tarikatının temel ilkelerinden,
Peygamberimizin hayatından ve mucizelerinden bah-
• Zaman zaman ayet ve hadislerin de kullanıldığı eser- sedilir.
de didaktiklik ön plandadır. • Ahmet Yesevi dini-tasavvufi şiirin kurucusu olduğun-
• Atabetü'l Hakayık, İslamiyet etkisinde gelişen Türk dan şiirleri tasavvufu yayma amacı taşır. Bu nedenle

edebiyatında İslam'ın esaslarını telkin eden ilk eserdir. de hikmet adı verilen şiirler sanatsal açıdan zayıftır.

ÇÖZÜMLÜ SORULAR
ÇÖZÜMLÜ SORULAR
1. ---- İslami devir Türk edebiyatının elimize geçen ilk 3. Aşağıdakilerden hangisi Geçiş Dönemi eserleri-
ürünüdür. Dini, ahlaki konuları içeren didaktik eser, nin özelliklerinden değildir?
aruz vezniyle ve mesnevi nazım biçimiyle yazılmıştır. A) Hem aruz hem de hece vezniyle yazılması
Eser, Türk edebiyatının ilk siyasetnamesi olarak kabul
edilmektedir. B) Arapça ve Farsça kelimelerin dilimize girmeye
başlaması
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki eserler-
den hangisi getirilmelidir? C) İslamiyet öncesi ve sonrası şiir özellikleri göster-
mesi
A) Dîvânu Lugâti’t-Türk B) Kutadgu Bilig
D) Nazım birimi olarak sadece dörtlüklerin kullanıl-
C) Atabet’ül-Hakayık D) Divan-ı Hikmet
ması
E) Muhakemetü'l Lügateyn
E) Didaktik bir üslupla kaleme alınmış olmaları
Çözüm: Türk edebiyatının ilk siyasetnamesi özelliğini
taşıyan, mesnevi nazım şekliyle yazılmış eser Kutadgu Çözüm: Geçiş Dönemi eserlerinde İslamiyet öncesi ve
Bilig'dir. İslamiyet sonrası edebî özellikler iç içe olduğundan nazım
birimi olarak İslamiyet öncesini yansıtan dörtlük ve İslami-
yet sonrasını yansıtan beyit birlikte kullanılmıştır.
2. Dîvânu Lugâti’t-Türk ile ilgili verilen aşağıdaki bil-
gilerden hangisi yanlıştır?
A) Türkçenin Arapçadan üstün olduğunu göstermek 4. Aşağıda verilen eserlerden hangisi ilk Türk-İslam
için yazılmıştır.
(Geçiş Dönemi) eserleri arasında yer almaz?
B) İslamiyet öncesi sözlü dönem ürünlerinden des- A) Dîvânu Lugâti’t-Türk B) Atabet’ül-Hakayık
tan, sagu ve sav örneklerine yer verilmiştir.
C) Kutadgu Bilig D) Divan-ı Hikmet
C) Ansiklopedik bir sözlük özelliği taşımaktadır.
E) Dede Korkut Hikâyeleri
D) 14. yüzyılda yazılmış bir sözlüktür.
Çözüm: İlk Türk-İslam eserleri olarak bilinen eserler Ku-
E) Türk kültürü hakkında bilgiler içermektedir.
tadgu Bilig, Dîvânu Lugâti't-Türk, Atabetü'l Hakayık ve
Çözüm: Dîvânu Lugâti't-Türk, Geçiş Dönemi eseri oldu- Divan-ı Hikmet'tir. Dede Korkut Hikâyeleri bu eserler ara-
ğundan XI. yüzyılda yazılmıştır. sında yer almaz.