Page 202 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

202
Nutuk
Nutuk
K • Pirlerin ve mürşitlerin, tarikata yeni giren dervişlere
Kaygusuz Abdalaygusuz Abdal
• Alevi-Bektaşi halk şiirinin önemli temsilcilerin- tarikat kurallarını ve adabını öğretmek için söyledikleri
den biridir. şiirlerdir.
• Şiirleri ve öğretici düzyazıları vardır. • Çoğunlukla hece ölçüsü ve dörtlük nazım birimi ile
• Hece ölçüsünün yanında aruz ölçüsünü de kul- söylenir.
lanmış, çoğunlukla da hece ölçüsüyle yazdığı
şathiyeleri ile tanınmıştır.
Şathiye
• Divan, Gülistan, Gevhername, Budalaname, Vü- Şathiye
cutname, Sarayname adlı eserleri vardır. • Tekke edebiyatında mizahi bir üslupla söylenen şiir-
lerdir.
EDİTÖR YAYINLARI
• Görünüşte saçma ve dini esaslara aykırı sanılan bu
Devriye
Devriye şiirlerin içinde ince ve derin anlamların, yorumlandı-
• Tasavvuf düşüncesindeki “Devir Kuramı”nı anlatan ğında tasavvufla ilgili çeşitli konuların işlendiği görü-
şiirlerdir. lür.
• Devir kuramında evrenin ve insanın Allah’tan gelip • İnançlarla alay edercesine bir anlatım vardır.

tekrar Allah’a döneceği düşüncesi anlatılır. • Bu türün en başarılı ismi Kaygusuz Abdal’dır.

ÇÖZÜMLÜ SORULAR
ÇÖZÜMLÜ SORULAR
1. Dinî inançlardan alaycı bir dille söz eder gibi yazılan 3. Aşağıdakilerin hangisinde tekke-tasavvuf halk
----, tasavvufla ilgili kavramları mizahi bir tarzda iş- edebiyatı nazım türleri bir arada verilmiştir?
lemektedir. Görünüşte saçma sanılan bu sözlerin, A) Şathiye – nutuk – ağıt – ilahi
yorumlandığında tasavvufla ilgili türlü kavramlara de-
ğindiği anlaşılmaktadır. Bu tür şiirlere genellikle Bek- B) Semai – şathiye – ilahi – nefes
taşi şairlerinde rastlanır. Bu türün en tanınmış şairi C) Deme – ilahi – semai – kaside
Kaygusuz Abdal’dır.
D) Nefes – gazel – semai – deme
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden
hangisi getirilmelidir? E) İlahi – nefes – devriye – şathiye

A) ilahi B) deme C) nefes Çözüm: Tekke-tasavvuf edebiyatı nazım türleri; ilahi, ne-
fes, şathiye, devriye ve nutuktur.
D) şathiye E) devriye

Çözüm: Dini inançlardan alaycı bir şekilde söz eden ve 4. İlahiler, çeşitli tasavvuf gruplarında farklı isimlerle bi-
tasavvufi kavramları mizahi bir şekilde yansıtan şiirler di- linirler. Bunlar şu şekildedir:
ni-tasavvufi halk şiiri nazım türlerinden olan şathiyelerdir.
I. Nefes: Mevlevi tekkelerinde okunur.
2. Tekke-tasavvuf halk edebiyatında tekkenin önde ge- II. Ayin: Alevi-Bektaşi tekkelerinde okunur.
lenleri tarafından, tarikata yeni giren dervişleri eğit- III. Deme (deyiş): Alevilerde cem törenlerinde oku-
mek, bilgilendirmek amacıyla söylenen öğüt verici nur.
şiirlere ---- denir.
Yukarıdaki eşleştirmelerden hangileri yanlış ya-
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden pılmıştır?
hangisi getirilmelidir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
A) ilahi B) deme C) devriye
D) I ve III E) II ve III
D) nefes E) nutuk
Çözüm: Nefes, Alevi-Bektaşi şairlerin söyledikleri dini ni-
Çözüm: Dini-tasavvufi halk şiirinde tarikata yeni giren telikli şiirlerken; ayin, Mevlevi tekkelerinde ilahiye verilen
dervişlere tarikat adabını öğretmek amacıyla söylenen isimdir. Deme ise Alevi-Bektaşi tekkelerinde söylenen şi-
şiirlere nutuk denir. irlerdir.