Page 201 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

HALK ŞİİRİ
HALK ŞİİRİ 3. ÜNITE 201
• İslamiyet öncesi dönemde görülen sözlü edebiyata dayalı şiir söyleme geleneği, İslamiyet sonrasında da devam
ettirilmiş ve bu gelenek halk şiiri adı altında varlığını sürdürmüştür.

TÜRK HALK ŞIIRIIIRI
TÜRK HALK Ş

Dinî-Tasavvufi Halk Şiiri Anonim Halk Şiiri Âşık Tarzı Halk Şiiri

İlahi Şathiye Mani Türkü Koşma Varsağı
Nefes Devriye Ninni Ağıt Semai Destan
Ő EDİTÖR YAYINLARI
Nutuk

DINI-TASAVVUFI HALK ŞIIRI (TEKKE ŞIIRI)
Yunus Emreunus Emre
• Tekkeler çevresinde gelişen bu şiirin temel kaynağı Y
İslamiyet ve tasavvuftur. Dinî unsurlarla millî unsurlar • Yunus Emre, 13. yüzyılda Anadolu’da yaşadığı
birleştirilmiştir. Halk şiirinin bu kolunda şiirler heceyle bilinen ünlü mutasavvıf ve halk şairidir. Taptuk
yazıldığı gibi aruz ölçüsü de yer yer kullanılmıştır. Emre Dergâhı’nda yıllarca kalmış, bu dergâhta
• Tasavvuf düşüncesini yayma temel amaç olduğundan tasavvuf yoluna girmiş ve Hacı Bektaş Veli’den
sanatsal kaygı ikinci planda tutulmuş, öğreticilik ön dersler almıştır.
plana çıkarılmıştır. • Hem halk şiirini (ilahileri) hem de divan şiirini ör-
neklendiren eserler vermiştir. Şiirlerinde hece öl-
Ilahilahi
I çüsünün dışında aruz ölçüsünü de kullanmıştır.
• Allah’ı övmek, ona dua etmek ve en büyük aşkın Allah • İlahilerinde oldukça sade ve samimi bir dille ta-
aşkı olduğunu belirtmek amacıyla yazılmış; belirli bir savvufi konuları ele almıştır.
ezgiyle okunan dinî-tasavvufi halk şiiri nazım şeklidir. • İlahi aşk ve güzel ahlak şiirlerinin merkezinde
• Hem aruz hem de hece ölçüsüyle yazılabilir. Hece öl- yer alan dini-tasavvufi iki temadır.

çüsüyle yazılan ilahilerde genellikle 7, 8 ve 11’li hece • Risaletü'n Nushiyye ve Divan olmak üzere iki
ölçüsü kullanılır. eseri vardır.
• Kafiye düzeni koşmaya benzer. (abab, cccb, dddb...)
• Dörtlüklerden oluşur. Dörtlük sayısı 3 ile 7 arasında- Nefes
Nefes
dır. Beyitlerle yazılan ilahiler de vardır.
• Alevi - Bektaşi halk şairlerinin inanış, duyuş ve dünya
̛ Örnek: görüşlerini dile getirdikleri manzum eserlerdir.

Aşkın aldı benden beni Ő Ne varlığa sevinirim • Çoğunlukla “vahdet-i vücut” düşüncesinin anlatılması-
nın yanında Hz. Muhammed (sav.) ve Hz. Ali’yi övmek
Bana seni gerek seni Ne yokluğa yerinirim
için yazılanlar da vardır.
Ben yanarım dün ü günü Aşkın ile avunurum
Bana seni gerek seni Bana seni gerek seni • Çoğu zaman 7’li, 8’li ve 11’li hece ölçüsüyle söylen-
mekle birlikte aruzla yazılmış olanları da vardır.
• Bu türün en önemli şairleri Pir Sultan Abdal ve Kay-

{ İlahiler; Mevlevilerde “âyin” gusuz Abdal’dır.
• Halvetilerde “durak” ̛ Örnek:

• Gülşenilerde “tapuğ” Dost senün yüzünden özge
• Alevi-Bektaşi tarikatlarında “deme-nefes” Ben kıble-i cân bilmezem
Pîrin hüsnüni severem
• Kimi tarikatlarda da “cumhur” adını alır.
Bir gayr-ı îmân bilmezem