Page 542 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

542
RÜZGÂRLARIN OLUŞTURDUĞU YER ŞEKİLLERİ
• Mekanik çözülmenin fazla olduğu, bitki örtüsünden yoksun, kurak alanlarda rüzgârlar daha çok etkili olur.

Aşınım Şekilleri Birikim Şekilleri

Kumullar: Kum yığınlarına de-
Mantar kaya (Şeytan masası): nir. Çok kolay şekil değiştirirler.
Rüzgârların etkisi ile çöllerde olu- İstanbul ve Şile kıyılarında da
şur. Kayanın orta kesimi rüzgârın rastlanır. Patara Plajı (Fethiye -
sürüklediği kumullar ile aşınır.
Kaş)'nda kumullar bulunmaktadır.

EDİTÖR YAYINLARI
Yardang: Gevşek yapılı kayaların Barkan: Hilal biçiminde ayrılmış
zayıf kısımlarının aşındırılmasıyla kum tepelerine denir. Rüzgârın
hakim rüzgâr yönüne paralel uza- esme yönünü gösterir.
nan oluklardır.

Tafoni (Oyuklar): Rüzgârların
sürüklediği taşlar kayalara çarpa-
rak delik oluştururlar. Oyuk biçi-
mindeki aşınım şekilleridir. Lös: Rüzgârların yarı kurak böl-
gelerde oluşturduğu toprak türü-
dür. Taşınmış topraklardır. Gü-
Şahit Tepe: Mantar kayaya ben-
zerler. Sert tabakaların az, yumu- neydoğu Anadolu'da görülebilir.
şak tabakaların fazla aşındırılma-
sıyla oluşurlar.

ÇÖZÜMLÜ SORULAR
ÇÖZÜMLÜ SORULAR
1. Kasım Öğretmen, öğrencilerine menderes şekline ait 2. Aşağıdaki tabloda beş farklı merkezin ocak ve tem-
bilgiler vermelerini istemiştir. muz ayı sıcaklık ortalamaları verilmiştir.
Ahmet: Sık sık yatak değiştirirler. Merkez Ocak Ayı (°C) Temmuz Ayı (°C)

Hüseyin: Hem aşınım hem de birikim şeklidir. I 5 20
Nisa: Ülkemizde Ege Bölgesi'nde yaygındır. II 0 15
Eren: Akarsu boyu kısalmıştır. III –5 25

Ercan: Menderes oluşturmuş akarsularda hidroelekt- IV 10 25
rik üretimi az olur.
V –3 12
Buna göre yukarıdaki öğrencilerden hangisi yan-
lış bilgi vermiştir? Yukarıdaki tablodaki bilgilere baktığımızda veri-
len merkezlerden hangisinde rüzgârların şekillen-
A) Hüseyin B) Eren C) Nisa dirici etkisi daha fazladır?
D) Ercan E) Ahmet A) I B) II C) III D) IV E) V

Çözüm: Menderes ile ilgili verilen bilgilerden "Akarsuyun Çözüm: Mekanik çözülmenin yani gece ile gündüz ara-
boyu kısalmıştır." ifadesi yanlıştır. Menderes oluştuğu za- sındaki farkın fazla olduğu yerlerde rüzgârın şekillendirici
man yatak eğimi azalmış ve akarsuyun boyu uzamış olur. gücü daha fazladır. III. merkezde Ocak ve Temmuz ayları
Diğer öğrencilerin vermiş olduğu bilgiler doğrudur. arasındaki fark en fazla olduğu için burada rüzgâr daha
etkilidir.