Page 20 - 8. SINIF TÜRKÇE DUBLEKS ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 9 cÜmlenin Ögeleri

5 (I) Nesne, cümlede belirli ya da belirsiz bir varlığı işa- 7 Zarf tümleci; cümlenin anlamını zaman, sebep, tarz, yön,
ret etmesi bakımından iki türlü değerlendirilebilir: belirtili ölçü, şart vb. yönlerden tamamlayan ve sınırlayan ögedir.
nesne, belirtisiz nesne. (II) Belirli bir varlığı karşılayan Cümlede zarf görevinde kullanılan öge bir ad ya da bir
ve belirtme durum eki (-ı, -i, -u, -ü) alan nesneler belirtili sözcük öbeği olabilir. Cümle çözümlemesi çalışmalarında
nesne olarak adlandırılır. (III) Cümle çözümlemelerinde yükleme sorulan “ne zaman, niçin, nasıl, ne kadar, ne
yükleme sorulan “Neyi?”, “Kimi?” soruları belirtili nesneyi ile, ne şekilde, kimin ile, hangi durumda, hangi şartlarda,
buldurmaya yöneliktir. (IV) Belirtili nesnenin cümledeki hangi yöne” soruları zarf tümlecini buldurmaya yöneliktir.
yeri değişebilir. (V) Cümlede vurgulanmak istenirse yük- Parçaya göre;
leme yaklaştırılır.
I. Cümlede koşul ya da miktar bildiren ifadeler zarf tüm-
Parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdaki- lecidir.
lerden hangisi doğrudur?
II. Yalnız bir sözcükten oluşabileceği gibi birden çok söz-
A) I ve V. cümlelerde bir koşula bağlılık vardır. cükten de oluşabilir.
B) II. cümlede tanım yapılırken karşılaştırmadan yarar- III. Cümlede yüklemden önceki sözcükte bulunur.
lanılmıştır.
C) III. cümle, yapının cümle içinde nasıl tespit edilece- IV. Bir cümlede farklı nitelikleri bildiren birden fazla zarf
tümleci olabilir.
ğinden bahsetmektedir.
D) IV. cümlede söz dizimsel bir zorunluluktan bahsedil- zarf tümleci için yukarıdakilerden hangileri söylene-
mektedir. bilir?
A) I ve II B) I ve IV
C) II ve III D) III ve IV

8 Cümlede yer alan ögelerin her birinin kendine özgü bir
işlevi ve görevi vardır. Bu ögeler, cümle içinde yüklemle
bağına göre farklı görevler üstlenirler. Örneğin, özne ile
yüklem cümlede temel ögeler iken yüklem ile zaman,
yer, durum gibi farklı yönlerden bağlantılı olan nesne, yer
tamlayıcısı ve zarf tümleci de tamamlayıcı ögeler olarak
değerlendirilirler. Bazı cümlelerde bu ögelerle doğrudan
bağı olmayan ögeler de yer alabilmektedir. Işte bu tür
ögelere cümle dışı unsurlar denir.
6 Yer tamlayıcısı; cümlede yüklemin bildirdiği hareket, iş Bu parçaya göre;
veya oluşun yerini ve yönünü bildiren ve yaklaşma (-a),
bulunma (-da) , uzaklaşma (-dan) durumu eklerinden I. Temel ögelerle doğrudan bağlı olmayan ara sözler
birini alan ögedir. Adlaşan bütün söz dizimsel yapılar yer II. Cümlede eylemin etkilediği varlığı bildiren ve belirtme
tamlayıcısı olabilir. Cümle çözümlemelerinde yükleme hâl eki de alabilen unsurlar
sorulan “neye, nede, neyden, nereye, nerede, nereden, III. Cümlede işi yapanı değil, işi yapanın seslendiği var-
kime, kimde, kimden” soruları yer tamlayıcısını buldurur.
lığı bildiren sözcükler
Parçada yer tamlayıcısıyla ilgili aşağıdakilerden han- IV. Tamamlayıcı ögelerle direkt bağlantı kurulamayan
gisi hakkında bilgi verilmemiştir? unsurlar
A) Cümlede nerede bulunması gerektiği yukarıdakilerden hangisi “cümle dışı unsur”lara örnek
B) Üzerine aldığı eklerin neler olduğu olabilir?
C) Hangi sözcük türlerinden oluşabileceği A) I ve III B) I ve IV
D) Hangi sorularla tespit edileceği C) I, III ve IV D) II, III ve IV

20 markaj Yayınları / 8. Sınıf türkçe
MARKAJ YAYINLARI