Page 22 - 8. SINIF TÜRKÇE DUBLEKS ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 10 YAZIM KURALLARI

5 Kişi adlarıyla soyadları büyük harfl e başladığı gibi takma 7 Büyük harfl e başlaması gerektiği düşünülen bazı kulla-
adlar (lakaplar) da büyük harfl e başlar. Çünkü takma nımları açıklayan kurallar vardır. Örneğin gezegen adları-
adlar da tek bir kişiye ait yapılardır ve özel isim kapsa- nın büyük yazılması kuralına rağmen “Biz dünyadan ayrı
mında değerlendirilir. Örneğin biri “Muhibbi” takma adını yaşarken dünya epey değişmiş.” örneğinde herhangi bir
kullandığında aklımıza gelen kişi “Kanuni Sultan Süley- yazım yanlışı yoktur. Çünkü “dünya, güneş, ay” kelimeleri
man” olur. Lakaplarla ilgili bir kuralda da “Kişi adlarından gezegen anlamı dışında kullanıldıklarında küçük harfl e
önce ve sonra gelen lakaplar, unvanlar, saygı sözleri ve başlar. “Tanrı, Allah, İlah” sözleri “Eski Yunan tanrıları,
rütbe adları büyük harfl e başlar.” denir. “Cumhurbaşkanı müzik dünyasının ilahı” gibi kullanımlarında özel ad bil-
Mustafa Kemal Atatürk” ibaresinin metnin ortasında dahi dirmediğinden küçük harfl e başlar. Ayrıca yön bildiren
olsa büyük harfl e yazılmasının nedeni budur. Ayrıca akra- “doğu, batı, güney” gibi sözler de küçük yazılır. Özel ada
balık adı olup lakap veya unvan olarak kullanılan kelime- dâhil olmayıp tamlama kuran “Konya ili, Etimesgut ilçesi,
ler büyük harfl e başlarken lakap olmayan akrabalık adları Uzungöl beldesi, Tafl an köyü vb.” kullanımlarda şehir, il,
küçük harfl e başlar. Bu nedenle “Dün Telli Baba’yı konu ilçe, belde, köy vb. sözler küçük harfl e başlar.
eden bir belgesel izledim.” cümlesi de “Ayşe teyzemin Yukarıdaki parçanın yazılma amacı aşağıdakilerden
keki çok güzel.” cümlesi de doğru yazılmıştır.
hangisi olabilir?
Yukarıdaki parça aşağıdaki sorulardan hangisine A) Okuru bir olay içinde yaşatmak
cevap olarak yazılmıştır?
B) Bir nesnenin, varlığın ya da ortamın okurun gözünün
A) Cümlede bir kişiye ait lakapları büyük harfle mi küçük önünde canlanmasını sağlamak
harfle mi başlatırız? C) Kendi görüşlerine destekçi kazanabilmek için okurun
B) Lakap ve unvanlar sadece cümle başında mı büyük düşüncelerini değiştirmek
harfle başlatılır?
C) Cümle içinde akrabalık bildiren sözler büyük harfle D) Belli bir konu hakkında okura bilgi aktararak okuru
aydınlatmak
mi küçük harfle mi başlatılır?
D) Unvanların yazımında dikkat etmemiz gereken kural-
lar nelerdir?

6 “Tanrı, Allah, İlah, Cebrail, Zeus, Osiris, Kibele” gibi din
ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfl e başlar. Büyük 8 Yer adlarında ilk isimden sonra gelen ve deniz, nehir, göl,
harfl erin kullanıldığı yerlerden biri de “Merkür, Neptün, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfl e baş-
Dünya; Halley” gibi gezegen ve yıldız adlarının yazımı- lar. (I) Örneğin “Hisar’dan, Boğaz’dan, Köşk’e vb.” kulla-
dır. Çünkü bu isimler de tıpkı büyük harfl e başlayan yer nımlar doğrudur. Bu kuralla benzer bir kuralda da “Saray,
adları (kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt vb.) gibi söylendi- köşk, han, kale, köprü, kule, anıt vb. yapı adlarının bütün
ğinde akılda tek bir çağrışım yapar. Yazımı çoğunlukla kelimeleri büyük harfl e başlar.” denir. (II) “Dolmabahçe
karıştırılan konulardan biri “düşünce, hayat tarzı, politika Sarayı, İshakpaşa Sarayı, Çankaya Köşkü, Horozlu Han”
vb. anlamlar bildirdiğinde doğu ve batı sözlerinin yazımı”- gibi yapıların ilk harfl eri de bu nedenle büyüktür. (III)
nın nasıl olacağıdır. “Batı medeniyeti, Doğu mistisizmi” Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen
örneklerinde görüldüğü gibi bu sözler cümle içinde büyük mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak kelimeleri “Halit
harfl e başlar.
Rifat Paşa Mahallesi, Karaköy Meydanı” örneklerinde de
Yukarıdaki parçayla ilgili aşağıdakilerden hangisi görüldüğü üzere büyük harfl e başlar. Yer bildiren özel
söylenemez? isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğunda, yer
adının ilk harfi büyük yazılır. (IV) Bu kurala göre “Ağrı
A) Bir yazım kuralının dayandığı gerekçeye yer verilmiştir.
Dağı, Aral Gölü, Asya Yakası, Çanakkale Boğazı” gibi
B) Parçanın genelinde kuralla ilgili örneklere yer veril- ifadeler doğru yazılmıştır.
miştir.
Yukarıdaki parçada anlam akışının sağlanabilmesi
C) Parçanın yazılma amacı yaygın bilinen bir yanlış ka-
nıyı değiştirmektir. adına numaralanmış cümlelerden hangi ikisi yer
değiştirmelidir?
D) Yazar, kişisel düşüncelerine yer vermemiş; tamamen
nesnel nitelikli bir anlatım tercih etmiştir. A) I ve III B) I ve IV
C) II ve III D) III ve IV

22 Markaj Yayınları / 8. Sınıf Türkçe
MARKAJ YAYINLARI