Page 21 - 8. SINIF TÜRKÇE DUBLEKS ÖĞRETEN PARAGRAF

YAZIM KURALLARI PARAGRAF TESTİ 10

1 Özel isimlerin büyük harfl e başlayacağı kuralı herkesçe 3 TDK’nin hazırladığı “Yazım Kılavuzu” kitabında yer alan
bilinir. Peki, bu kuralın başka bir kuralla ilgili olabilece- yazım kuralları, dilde doğru kabul edilen kullanımları
ğini hiç düşündünüz mü? Bahsettiğimiz kural şudur: Belli gösterir. Bu kurallara uymamak yazım yanlışına yol açar.
bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfl e başladığı Örneğin büyük harfl erin kullanımı konusundaki ilk kural
hâlde, belli bir tarih bildirmeyen ay ve gün adları küçük “Cümle büyük harfl e başlar.” der. Bu kurala göre “Ak akçe
harfl e başlar. Örneğin “19 Mayıs 1919” dediğimizde kara gün içindir.” cümlesinin ilk harfinin büyük yazılaca-
“Mayıs” büyük harfl e; “Her mayıs pikniğe gideriz.” dedi- ğını herkes bilir. Aynı kuralın devamında TDK’nin dikkat
ğimizde “mayıs” küçük harfl e başlar. Çünkü “mayıs” söz- çekmek istediği bir kural vardır. O da “İki çizgi arasındaki
cüğü ilkinde belli bir tarihi bildirmiş ve tarihteki yalnızca açıklama cümleleri büyük harfl e başlamaz.” kuralıdır. Bu
bir günü karşılamıştır. Tekrar yaşanamayacağı için, bu kurala göre ……………………………………… ifadesinin
tarih “özel”dir. İkinci örnekte ise belli bir günden bahse- yazımı da doğru kabul edilir.
dilmemiş, her yılın her mayıs ayında gerçekleşebilecek Yukarıdaki boşluğa aşağıdaki cümlelerden hangisi-
bir faaliyetten söz edilmiştir. Bu nedenle bu tarihin özel nin getirilmesi uygundur?
olmadığı açıktır. Özel olmadığı için de büyük harfl e yazıl-
ması mantıksızdır. A) “Bir zamanlar -bu zamanlar çok da uzak değildir,
bundan on, on iki yıl önce- Türk saltanatının maddi
Yukarıdaki parçanın ana fikri aşağıdakilerden han- sınırları uçsuz bucaksız denilecek kadar genişti.”
gisidir?
B) “Atatürk ‘Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil
A) Dil, bir bütün olduğundan bir sözdeki harf değişikliği kanda mevcuttur!’ diyor.”
dahi anlamda büyük bir değişime yol açabilir.
C) “Anadolu kentlerini, köylerini (Köy sözünü de çekine-
B) Bütün dillerdeki kurallar birbiriyle ilişkilidir. rek yazıyorum.) gezsek bile görmek için değil, kendi-
C) Belli bir tarih bildiren ay ve gün adları olduğu için bü- mizi göstermek için geziyoruz.”
yük,özel nitelikte, bu yapıda olmayan ay ve gün adları- D) “Bu sefer de onları -Her zamanki yerlerinde bulmak
tür niteliğinde olduğu için küçük harflerle başlar. ihtimaliyle- farkında olmadan aramıştım.”
D) Tarihlerin yazımıyla ilgili kurallar, esasen evrensel dil
bilgisi kurallarına dayanmaktadır.

4 İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfl e başlar. (I)
Örneğin “Menfaat sandalyeye benzer: Başında taşırsan
seni küçültür, ayağının altına alırsan yükseltir.” cümlesi
yazım ve noktalama bakımından doğrudur. Fakat “Bu
eskiliği siz de çok evde görmüşsünüzdür: duvarlarda
2 Cümle içinde özel adın yerine kullanılan makam çiviler, çivi yerleri, lekeler…” cümlesinde de yazım yan-
veya unvan sözleri büyük harfl e başlar. Bu nedenle lışı yoktur. (II) “Örnek niteliğindeki kelimelerle başla-
“…………………………..” cümlesinde yazım yanlışı yapıl- yan cümlede de ilk harf büyük yazılır.” kuralı gereğince
mıştır. Ayrıca “Saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve “Banka, bütçe, devlet gibi yüzlerce kelime, kökenleri
makam, mevki, unvan bildiren kelimeler büyük harfl e yabancı olmakla birlikte artık dilimizin malı olmuştur.”
başlar.” kuralı gereği “………………..” kullanımı doğrudur. cümlesi de büyük harfl e başlar. (III) Rakamla başlayan
Mektuplarda ve resmî yazışmalarda “Sevgili Kardeşim, cümlelerde rakamdan sonra gelen kelime özel ad değilse
Aziz Dostum” gibi kullanımların doğru olmasının nedeni büyük harfl e başlamayacağından “2007 Yılında Türk Dil
de bu metinlerde ………………………..
Kurumunun 75. yılını kutladık.” cümlesinde yazım hatası
Aşağıdakilerden hangisi parçadaki boşluklardan yapılmıştır. (IV) Bunun nedeni “İki noktadan sonra cümle
herhangi birine getirilemez? ve özel ad niteliğinde olmayan örnekler sıralandığında
bunlar büyük harfl e başlamaz.” kuralıdır.
A) hitapların büyük harfle başlamasıdır.
B) Çocukluğumdan beri Kaymakam olmayı hayal eder- Parçanın anlam akışının sağlanabilmesi için numa-
dim. ralanmış cümlelerden hangi ikisinin yeri değiştiril-
melidir?
C) Okul açılışında bakan kurdeleyi kesti.
D) Sayın Başkan, bana da söz hakkı vermenizi rica edi- A) I ve III B) II ve III
yorum. C) II ve IV D) III ve IV

Markaj Yayınları / 8. Sınıf Türkçe
MARKAJ YAYINLARI 21