Page 78 - 9. Sınıf Coğrafya Öğretmenin Ders Notları

¦ §
78 DOĞAL SİSTEMLER
78
* Diğer iklim olaylarının da oluşmasında sıcaklık

İKLİMİN EKONOMİK HAYAT ÜZERİNDEKİ etkilidir.
ETKİLERİ Isı ile sıcaklık, çoğu zaman aynı anlamda kul-
*
* Sanayinin dağılışını, ulaşım faaliyetlerini, lanılan ancak birbirinden farklı olan kavram-
lardır.
turizm faaliyetlerini, tarım faaliyetlerini ve
ürünlerin çeşitliliğini etkiler. Bunlara bağlı * Isı, bütün cisimlerde mevcut olan potansiyel
olarak ticaret şekilleri de iklimin kontrolü enerjiyi ifade eder.
altındadır.
EDİTÖR YAYINEVİ
* Sıcaklık ise bu enerjinin dışa yansımasıdır.

İKLİMİN DOĞAL ÇEVRE ÜZERİNDEKİ Güneş: Atmosfer ve yeryüzündeki temel ısı kay-
ETKİLERİ nağı Güneş’tir. Dünya’nın Güneşle mesafesindeki
değişmeler Güneş’in lekelerindeki büyüme miktarını
» Yer şekillerinin oluşumunu,
da etkileyebilmektedir. Örneğin, Dünya Güneş’e en
» Toprak oluşumunu, tiplerini ve verimliliğini, yakın olduğu tarihte (3 Ocak) daha fazla enerji
» Bitki örtüsünü ve dağılışını, alır. Fakat bu durum, sıcaklık üzerinde büyük deği-
» Yer üstü ve yer altı su durumunu, şim oluşturmaz.
» Hayvan türlerini ve dağılışını,
» Erozyonu ve heyelan oluşumunu etkiler. Atmosfer: Atmosfer yerden yansıyan ışınlarla
ısındığı için alt katları sıcak, üst katları soğuk-
tur. Yükseldikçe sıcaklık her 200 metrede 1 derece
C. İKLİM ELEMANLARI azalır.

Sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem, yağış gibi atmos-
fer olaylarına iklim elemanları denir. Bu ele- * Güneş’ten Dünyamıza gelen enerji sabittir.
manların yeryüzüne dağılışlarını etkileyen Ancak, Güneş’ten gelen enerjinin tümü yer-
yüzüne kadar ulaşamaz. Bir kısmı atmos-
enlem, yükselti, yer şekilleri, okyanus akıntı- ferde tutulur, bir kısmı atmosferin yüzeyin-
ları, kara ve denizlerin dağılışları gibi faktörlere den geri yansır.
iklim etmenleri denir.
* Dünya'nın şekline ve yerel şartlara bağlı

1. SICAKLIK olarak sıcaklık her yerde aynı değildir. Bu
nedenle farklı sıcaklık değerleri ve sıcaklık
* Yeryüzündeki sıcaklığın kaynağı Güneş’tir. kuşakları oluşur.
* Yeryüzünün Güneş’ten aldığı ısı miktarına * Güneş’ten atmosferin dış yüzeyinin her san-
sıcaklık denir. timetrekaresine bir dakikada gelen enerji

* Termometre ile ölçülür. Sıcaklığın birimi san- miktarı, ortalama iki kaloridir. Buna Güneş
tigrat derece (°C) dir. sabitesi denir. Atmosferin dış yüzeyine gelen
enerjinin tamamı yeryüzüne ulaşamaz. Işın-
* En önemli iklim elemanıdır. ların bir kısmı atmosferde değişikliklere