Page 79 - 9. Sınıf Coğrafya Öğretmenin Ders Notları

¦ DOĞAL SİSTEMLER § 79
79

uğrar. Bu değişiklikler şunlardır; Yansıma (albedo), yayılma (diffüzyon) ve emilme (absorbsiyon).

* Dünya Güneş’ten gelen enerjiden tam olarak yararlanamaz. Bu enerjinin bir kısmı bulutlardan
ve atmosferden uzaya geri yansır. Buna albedo denir, geri kalan enerji ise yer atmosferinin
ısıtılmasına ve aydınlatılmasına yarar.

* Atmosfere gelen enerji % 100 kabul edilirse;
» Enerjinin % 25’i bulutların ve atmosferin etkisi ile uzaya doğru yansır.
» % 25’i atmosferde dağılarak gölge yerlerin aydınlatılmasını ve gökyüzünün mavi görünmesini
EDİTÖR YAYINEVİ
sağlar.
» % 15’i atmosfer tarafından emilerek atmosferin ısınmasını sağlar.
» % 35’i yeryüzüne ulaşır. Bu enerjinin % 27’si yeri ısıtır. % 8’i ise yeryüzüne çarptıktan sonra
tekrar uzaya yansır.
» Atmosferde yansıma, dağılma ve emilmeye uğrayan ışınlardan arta kalanlar, yere ulaşarak
yeryüzünü ısıtmaktadır. Yer, ısındıktan sonra yerle temas halindeki hava ısınır. Atmosfer, yerin
aşırı ısınmasını ve aşırı soğumasını önlemektedir.

SICAKLIK DAĞILIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
1. GÜNEŞ IŞINLARININ YERE DÜŞME AÇISI:

50° 90° 50° 30°
30°
10°
10°
0° 0°
Batı Doğu
YERYÜZÜ ATMOSFER

* Işınların düşme açısı küçüldükçe atmosferdeki yolu uzar. Tutulma artar. Sıcaklık azalır. Ayrıca
ışınlar küçük açıyla geldiğinde daha geniş alan aydınlanır ve birim alana düşen enerji azalır.

* Güneş ışınlarının yere düşme açısı, çeşitli faktörlere bağlı olarak değişir. Bu faktörler;
Yerküre’nin şekli, Dünya’nın günlük ve yıllık hareketi ile eğim ve bakıdır (yeryüzü şekilleri).

Dünya'nın Şeklinin Sıcaklığa Etkisi:

* Yer’in küresel şekli, her enlemin Güneş ışınlarını farklı açılarla almasına neden olur. Güneş ışın-
ları Dünya’nın yörüngesine (ekliptik) paralel olarak gelir.