Page 90 - 9. Sınıf Coğrafya Öğretmenin Ders Notları

¦ §
90
90 DOĞAL SİSTEMLER
Dünya’nın Hareketleri (Dinamik Etmenler): 2. DİNAMİK KÖKENLİ BASINÇ ALANLARI

Dünya’nın ekseni etrafında dönmesinden ötürü Dinamik Yüksek Basınç Merkezi: Dünya’nın
30° enleminde alçalıcı hava hareketleri yüzün- kendi ekseni etrafındaki dönüşünün rüzgârlar
den hava sıcak olmasına rağmen (Antisiklon) üzerinde meydana getirdiği sapma etkisiyle 30°
YB; 60° enlemlerde de farklı hava kütleleri- enlemleri çevresinde oluşan basınç merkezidir. Bu
nin karşılaşıp sıcak havanın yükselmesi ile (Sik- merkez Kuzey Yarım Küre’de yaz aylarında kuzeye,
lon) AB alanı oluşur. Hava hareketlerine bağlı kış aylarında güneye doğru genişler. Alçalıcı hava
olarak oluşan basınç merkezlerine de dinamik hareketlerine bağlı olarak havanın ısınması ve nem
EDİTÖR YAYINEVİ
basınç merkezleri denir.
miktarının düşmesi nedeniyle 30° enlemleri çev-
resindeki karalar üzerinde çöller oluşur. Ör: Asor
YERYÜZÜNDEKİ BASINÇ DAĞILIMI 30° DYB
* Yeryüzündeki basınç merkezleri termik ve Dinamik Alçak Basınç Merkezi: 60° enlemle-
dinamik olmak üzere ikiye ayrılır. rinde kutup rüzgârları ve batı rüzgârları karşılaşır.
Karşılaşan bu rüzgârlar Dünya’nın kendi ekseni
etrafındaki dönüşü nedeniyle birbirlerini yukarıya
1. TERMİK KÖKENLİ BASINÇ ALANLARI doğru iterler. Bu hava kütlelerinin yükselmesi ile
o
geride alçak basınç alanı oluşur. Ör: İzlanda 60
Termik Alçak Basınç Kuşağı: Ekvator ve çev-
resi, Güneş ışınlarını dik ve dike yakın açılarla aldı- DAB
ğından yıl boyunca sıcaktır. Isınan havanın genle-
şip yükselmesine bağlı olarak sürekli termik alçak
basınç kuşağı oluşmuştur. Ör: Basra TAB
AB AB

90° Termik YB Kuzey Yarım Küre Güney Yarım Küre
60° Dinamik AB
Basınç Alanlarının Özellikleri :
30° Dinamik YB
0° Termik AB Hava hareketi her zaman yüksek basınçtan,
alçak basınca doğrudur.
30° Dinamik YB
60° Dinamik AB Alçak basınç alanlarında:

90° Termik YB

Termik Yüksek Basınç Kuşağı: Kutuplar çev- YB YB
resi, Güneş ışınlarını dar açılarla aldığından bura-
larda sürekli soğuk hava etkilidir. Soğuyan havanın
ağırlaşarak alçalması nedeniyle buralarda sürekli Kuzey Yarım Küre Güney Yarım Küre
termik yüksek basınç kuşağı oluşmuştur.
Ör: Sibirya TYB * Yükselici hava hareketi vardır.