Page 27 - tyt-konsensus-felsefe

MS 2. Yüzyıl - 15. Yüzyıl Felsefesi Test - 49

1. Antik Yunan felsefesinin veya daha genel olarak Helen 3. Augustinus’un siyaset felsefesi ya da devlet anlayışı,
kültürünün İslam dünyasına geçişi konusunda, iki nok- birçok filozofta olduğu gibi, onun etik ve dolayısıyla me-
taya özellikle dikkat etmek gerekir. Bunlardan birincisi, tafizik anlayışına bağlıdır. Aşkın yalnız bireyin değil fakat
Helenizm ile İslam kültürü arasındaki temasta aktarılan, bireylerden meydana gelen bir toplumun da itici gücü
daha doğrusu değerli bulunduğu için aktarılan Yunan olduğunu öne süren filozof, aşk türlerinden hareketle ün-
kültürünün en seçkin unsurları olsa da belirleyici olan lü yeryüzü ya da dünya devleti ve gökyüzü ya da Tanrı
veya baskın çıkanın, en azından belli bir bakış açısın- devleti ayrımına ulaşmıştır. Buna göre, nasıl ki biri iyi ve
dan İslami kültür olmuş olmasıdır. Başka bir deyişle, uygun aşk diğeri de kötü ve düzensiz aşk olmak üzere,
Helenizm adı verilen bilimsel, felsefi ve edebi eserler iki tür aşk varsa, bu ayrımın iki ucuna karşılık gelecek
bütünü, İslam kültürü tarafından alımlanmadan önce şekilde, biri yeryüzü devleti, diğeri de Tanrı devleti ol-
karşılaştığı diğer kültürleri, önemli ölçüde etkileyip dö- mak üzere iki devlet anlayışı vardır. Augustinus, işte bu
EDİTÖR YAYINEVİ
nüştürmüştü. Fakat bunlar İslam kültürüyle karşılaştık- çerçeve içinde Tanrı’dan çok yeryüzünü ve kendilerini
larında değiştiren değil o baskın kültür karşısında deği- sevenlerin, ruhları tensel yönlerinin, duyusal istekleri-
şen oldular. nin hizmetine girmiş olanların bir araya gelerek yeryüzü
devletini, buna karşın iyi ve gerçek aşk içinde olup, ruh-
Parçadan İslam ve Helen kültürü arasında nasıl bir sal yönlerini temele alarak yaşayan ve Tanrı’yı sevenle-
değerlendirmeye ulaşılabilir?
rin de gökyüzü devletinde birleştiklerini söylemiştir.
A) İslam kültürünün Helen kültürüyle tanışınca onun
değerlerini kendisine göre dönüştürdüğü Parçaya göre Augustinus’un devlet anlayışı onun
hangi düşüncesiyle ilişkilendirilebilir?
B) İslam kültürünün Helen kültüründen büyük ölçüde
etkilendiği A) Adalet ve düzen düşüncesiyle
C) İslam kültürü ile Helen kültürü arasında herhangi bir B) Varlık ve metafizik düşüncesiyle
etkileşim olmadığı C) Ahlak ve aşk düşüncesiyle
D) İslam kültürünün Helen kültürünün yayılmasını D) Suç ve ceza düşüncesiyle
amaçladığı E) Madde ve düşünce arasındaki ilişkiyle
E) İslam ve Helen kültürünün Hristiyanlığın dogmala-
rından etkilendiği
4. İbn Sînâ felsefe ve özellikle metafizik alanında da çok
güçlü izler bırakmıştır. Onun Orta Çağ düşüncesinin
en geniş kapsamlı ve en derinlikli sistemlerinden bi-
rini ortaya koyan felsefesi, hiç kuşku yok ki Doğu’da
felsefenin ulaşabildiği en yüksek noktayı veya düzeyi
göstermek durumundadır. Aristoteles’e çok şey borçlu
2. Fârâbî vahyi, felsefeden önce temel bir olgu olarak ka- olmakla birlikte, özellikle epistemoloji ve metafiziğinde
bul eder. Vahyin insanın görüş alanına yasa, yani politik Yeni Platoncu öğretileri benimsediği için hiçbir şekilde
bir olgu olarak girdiğini savunan Fârâbî, ilahi yasanın Aristotelesçi diye nitelenemeyecek olup, oldukça geniş
öğretisinin açık olmadığını da ileri sürer. Bu yüzden on- kapsamlı bir sistem meydana getiren İbn Sînâ’nın, ilk
da sorun yasa koyucu Tanrı tarafından hangi tür eylem- büyük başarısı Aristoteles felsefesiyle platonik felsefe-
lerin emredilip hangi eylemlerin yasaklandığını kimin ya nin kusursuz bir sentezini oluşturmuş olmasıdır. Başka
da neyin belirleyeceği sorunu olarak ortaya çıkar. Pla- bir deyişle, hemen her İslam filozofunda olduğu gibi, İbn
ton bu soruya filozof-kral yanıtını vermişti. Fârâbî işte Sînâ felsefesinde de Yunan felsefesinden gelen etkiler
bu noktada peygamberi “filozof-kral, mükemmel politik kolaylıkla teşhis edilebilir.
topluluğun kurucusu” olarak yorumlar. Ona göre, yasa Parçadan İbn Sina felsefesi ile ilgili hangi yargıya
koyucunun diğer insanlara nasıl yaşayacaklarını söyle- ulaşılamaz?
yebilmesi için doğru ile yanlışı bilmesi gerekir. Yani, poli-
tik toplumun lideri veya yasa koyucunun, tıpkı Platon’un A) Metafizik alanında önemli düşünceler ortaya koy-
söylediği gibi filozof olması gerekir. muştur.
Parçaya göre Farabi ve Platon’un devlet başkanın- B) Felsefesinde Yunan filozoflarının izlerini bulmak
dan beklentisi nedir? mümkündür.
C) Kendisini koyu bir Aristoteles taraftarı olarak tanım-
A) Adil olması
lamaktadır.
B) Bilge olması
D) Aristoteles ve Yeni Platoncu düşüncelerden etkilen-
C) Cesaretli olması miştir.
D) Dini kuralları öncelemesi E) Aristoteles ve Platon felsefelerini başarılı bir şekilde
E) Demokratik anlayışı benimsemesi sentezlemiştir.

101