Page 36 - 8. SINIF FEN BİLİMLERİ DUBLEKS ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 2 6. ÜNTE: ENERJ DÖNÜÜMLER VE ÇEVRE BLM

5 Doğada bulunan elementler�n b�r kısmı, canlı ve cansız 7 Yaşamımızı sürdürmek �ç�n madde ve enerj�ye gerek-
çevre arasında sürekl� hareket hâl�nded�r. Canlılar, ken- s�n�m�m�z vardır. Bu maddelerden b�r� de prote�nlerd�r.
d�ler� �ç�n gerekl� elementler� çeş�tl� şek�llerde ortamdan Çok atomlu karmaşık yapılı b�r molekül olan prote�n-
alır ve bu elementler� kullanıp çeş�tl� şek�llerde ortama ler�n yapısındak� öneml� b�r b�leşen de azot elemen-
ger� ver�r. Canlıların yapısında bulunan elementler�n tek- t�d�r. Atmosfer�n yaklaşık %78’�n� azot gazı oluşturur.
rar tekrar doğada kullanılmasına madde döngüsü den�r. ……………………………………. Azotun kullanılab�lmes�
Bu parçaya göre aşağıdak�lerden hang�s� madde �ç�n bağlanması yan� azotlu b�leş�klere dönüştürülmes�
döngüsüne örnek olamaz? gerek�r. Azotun bağlanmasında bakter�ler�n etk�nl�ğ�n�n
yanı sıra yıldırım ve ş�mşeğ�n de etk�s� vardır.
A) Buharlaşarak gökyüzüne çıkan suyun yağmur hâl�n-
de yeryüzüne düşmes� Bu parçadak� boşluğa aşağıdak�lerden hang�s� get�-
B) Yıldırımlarla yeryüzündek� canlıların yapısına karışan r�lmel�d�r?
azotun ayrıştırıcıların faal�yetler� sonucu havaya ve- A) Bu gazın yeryüzüne �nmes� de bazı atmosfer olayları
r�lmes� sayes�nde gerçekleş�r.
C) Buzun ısı alarak suya, suyun ısı vererek buza dönüş- B) Atmosferdek� azotun canlıların yapısına katılması �ç�n
mes� önce üret�c�ler tarafından topraktan alınması gerek�r.
D) Oks�jenl� solunum sonucu oluşan CO n�n üret�c�ler C) Canlıların büyük çoğunluğu atmosferdek� azottan
2
tarafından �şlenmes�yle atmosfere oks�jen ver�lmes� doğrudan yararlanamaz.
D) Ayrıştırıcı canlıların doğal atıklardak� azotun atmos-
fere karışmasındak� etk�s� büyüktür.

8 Baklag�ller havada bulunan serbest azotu, kökler�nde
bulunan azot bağlayıcı bakter�ler aracılığıyla yapılarına
katarlar. B�tk�ler azotlu b�leş�kler� topraktan alarak prote�n
üret�m�nde kullanır. Tüket�c�ler de üret�c�lerden aldıkları
prote�n� kaynak olarak kullanıp kend� prote�nler�n� üret�r.
6 Yeryüzünde bulunan su, sürekl� hâl değ�şt�r�r. Bu hâl Organ�zmalar öldükler�nde azotun doğaya dönüşü �ç�n
değ�ş�mler� su döngüsünün b�r parçasıdır. Su; b�tk� ve ayrıştırıcıların etk�nl�kler� başlar. Böylece canlı atıkları,
hayvanların solunum ve terleme g�b� faal�yetler�, özell�kle ayrıştırıcıların etk�nl�ğ� �le yen�den üret�c�ler�n kullanab�-
de yeryüzündek� suların buharlaşarak havaya karışması, leceğ� azotlu b�leş�klere dönüştürülür. Topraktak� azotlu
bulutları oluşturması ve havadak� su buharının yoğuş- b�leş�kler�n b�r bölümü b�tk�ler tarafından yen�den kulla-
ması �le yağış hâl�nde yeryüzüne ger� döner. Yağışın b�r nılıp tüket�c�lere aktarılır. B�r bölümü �se azot ayrıştırıcı
kısmı toprak tarafından em�lerek yer altı sularını oluştu- bakter�ler tarafından azot gazına dönüştürülerek atmos-
rur. Yer altı suları da tekrar den�z, okyanus vb. yerlere fere ver�l�r. Topraktak� azotun havaya, havadak� azotun
karışır. Bu sürece su döngüsü den�r. �se toprağa karışmasına azot döngüsü den�r.

Bu parça aşağıdak� sorulardan hang�s�ne yanıt ola- Yukarıdak� parçadan hareketle aşağıdak� çıkarımlar-
rak yazılmıştır? dan hang�s� yapılamaz?

A) B�tk�ler�n yaptığı solunumun su döngüsüne nasıl b�r A) B�tk�ler�n ürett�ğ� prote�nler�n yapısına katılmayan
katkısı vardır? azot b�leş�kler� tüket�c�ler tarafından topraktan alınır.
B) Suyun gök �le yer arasındak� sürekl� hareket� nasıl B) Baklag�ller, tüket�c�lerden ve d�ğer b�tk�lerden farklı
gerçekleş�r? olarak havadak� azotu doğrudan kullanab�l�r.
C) Hâl değ�ş�mler�n�n su döngüsü üzer�nde nasıl b�r et- C) Ayrıştırıcıların azotlu b�leş�kler�n atmosfere dönmes�
k�s� vardır? üzer�nde etk�s� vardır.
D) Buharlaşmayla gökyüzüne ulaşan su, hang� aşama- D) Tüket�c�ler�n azotu doğrudan kullanma durumların-
lar sonrası yeryüzüne ger� döneb�l�r? dan söz ed�lemez.

36 Markaj Yaynlar / 8. Snf Fen Bilimleri
MARKAJ YAYINLARI